Techniek H4 naar LED: oude motor, zwak licht?

Ach, je oude motor. Je bent eraan verknocht, maar ’s avonds op een onverlichte buitenweg… dan schiet je koplamp toch iets te kort. Dat hoeft niet, want fabrikanten zoals Osram en Philips bieden tegenwoordig LED-verlichting aan om achteraf te installeren. Het is zeker de moeite waard om over te stappen, want meer licht en een langere levensduur zijn gegarandeerd!

Lichttuning is nu net zo zinvol én eenvoudig als ooit tevoren. Vervang je H4-lamp door hoogwaardige H4- of H7-LED’s. Het feit is dat moderne LED-lampen aanzienlijk beter presteren dan conventionele H4-lampen met glazen behuizingen. Ze verlichten de weg verder en zorgen ervoor dat je contrasten beter waarneemt door hun witte, daglichtachtige licht. Een ander voordeel is dat ze langer meegaan waardoor je ze minder vaak moet vervangen.

Motorrijden in noodweer: Pompen of verzuipen

Osram en Philips bieden zogenaamde ‘LED-retrofits’ aan voor motorfietsen. Maar die zijn in Nederland nog niet toegestaan. Vandaar ook dat Philips waarschuwt dat de toepassing voor eigen risico is: ‘Na twee jaar ervaring met de verkoop van LED-upgradelampen in bepaalde EU-landen zijn we nu van mening dat het moment is aangebroken om ze ook in andere landen te verkopen. Hoewel de verordeningen niet zijn veranderd, zijn wij van mening dat we onze klanten voldoende informatie hebben geboden om vol vertrouwen LED-retrofit-lampen te kunnen verkopen.’

De kwaliteit van deze LED-retrofit-lampen is wel dusdanig goed dat ze – in tegenstelling tot de spotgoedkope AliExpress-aanbiedingen – niet verblinden. Maar de wetgever eist alleen dat type lampen gebruikt mag worden waarvoor de reflector of koplampunit specifiek is ontworpen. Dus xenonlampen in een xenonreflector, halogeenlampen in een halogeenreflector, en ledlampen in een ledreflector. Een LED-retrofit-lamp in halogeenreflector mag dus eigenlijk niet.

Omdat we niet roomser zijn dan de paus maar vooral praktische motorrijders zijn, hebben we een mix van H4-lampen samengesteld voor tests, om de verscheidenheid aan mogelijke verlichting te laten zien. De motorfiets waarop we testen is een oude BMW K 1100 RS met een grote, rechthoekige koplamp. De referentie is de originele Bosch H4-lamp, die wel een keer vervangen mag worden na meer dan genoeg branduren.

Daarnaast zijn er moderne H4-lampen, ook van Osram en Philips, die momenteel veel verkocht worden in (web)winkels en veel beloven. De glazen behuizingen zijn blauwachtig gecoat, waarbij de dimlichtspiralen meestal worden uitgespaard. Deze kleuring zorgt ervoor dat het dim- en grootlicht witter lijkt. Maar uiteindelijk kan een dergelijke coating alleen bepaalde kleuren filteren, dus alleen de niet-blauwe delen van het licht gaan verloren. Fabrikanten adverteren weliswaar met een duidelijke verbetering van de verlichting (tot 200%) en een verlengde lichtbundel (tot 150 meter), maar uiteindelijk worden deze waarden niet bereikt.

Bij de LED-versies is dit duidelijk anders. Zowel de Night Breaker van Osram als de Ultinon Pro 600 HL van Philips en de Chinese variant van Katur verlichten aanzienlijk helderder. Terwijl een standaard H4-lichtkolom met ongeveer 3.000 Kelvin een gelig, warmwit licht uitstraalt, werpen moderne LED’s met een kleurtemperatuur van maximaal 6.000 Kelvin een koudwit licht op de weg en zorgen zo voor het beste zicht en hoog contrast. Bovendien hebben alle LED-varianten volgens de fabrikanten een levensduur die vijf keer zo lang is, wat de kosten-batenverhouding nog duidelijker richting het voordeel van LED schuift.

Bosch H4 – de referentie

• Prestaties: H4 12Volt 60/55 Watt
• Productieland: Duitsland
• Bouwhoogte: 77 mm met aansluitvoet
• Spiralen: dimlicht 19, grootlicht 15
• Kleurtemperatuur: ca. 3.000 Kelvin
• Branduren: ca. 500 uur
• Prijs: €4,50 op ebay

Conclusie

Een eenvoudige en betaalbare H4 met een prettig warm, geelachtig licht. Maar de verlichting op de weg is in combinatie met het oude, grote windscherm van de BMW K 1100 RS gewoon niet meer passend. Vooral wanneer de lamp al enkele jaren oud is en de spiralen al tekenen van slijtage vertonen. Desondanks nog steeds een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Philips H4 Racing Vision GT 200

• Prestaties: H4 12 Volt 60/55 Watt
• Productieland: Polen
• Bouwhoogte: 78 mm met aansluitvoet
• Spiralen: dimlicht 18, grootlicht 15
• Kleurtemperatuur: 3.500 Kelvin
• Branduren: 400 uur
• Prijs: €19,99 bij Louis

Conclusie

De opbouw is vergelijkbaar met een standaard H4-lamp met dezelfde hoeveelheid spiralen voor dim- en grootlicht. Alleen de glazen zijn aan de binnenkant deels blauw gecoat, waarbij de dimlichtspiraal wordt gespaard. Hierdoor lijkt het dim- en grootlicht met ongeveer 3.500 Kelvin witter. De fabrikant belooft een tot 200% betere verlichting van de weg en een verbetering van 80 meter ten opzichte van conventionele H4-lampen, maar dit blijkt in de praktijk niet waar te zijn. De Vision GT 200 is wel iets helderder dan een standaard H4-lamp, maar dit compenseert de hoge prijs niet.

Osram H4 Night Breaker 200

• Prestaties: H4 12 Volt 60/55 Watt
• Productieland: Duitsland
• Bouwhoogte: 76 mm met voet
• Spiralen: dimlicht 19, grootlicht 15
• Kleurtemperatuur: ca. 3.500 Kelvin
• Branduren: ca. 250 uur
• Prijs: €18,50 op ebay

Conclusie

Ook de Osram Night Breaker 200 belooft enorm veel op de verpakking: tot 200% meer helderheid, een lichtbundel tot 150 meter lang en tot 20% helderder licht. De fabrikant noemt het dan ook de ‘helderste halogeenlamp van Osram’. Ook hier is het glas blauw gecoat, waardoor het menselijk oog het geprojecteerde grootlicht op de weg als helderder ervaart, omdat alleen de niet-blauwe delen van het licht worden verminderd. Uiteindelijk schijnt de Osram iets verder dan de Philips GT, maar de meerprijs ten opzichte van de standaard H4 is ook hier niet gerechtvaardigd.

Osram H4 Night Breaker LED Pro

• Prestaties: 12 Volt 27/23 Watt
• Productieland: Italië
• Bouwhoogte: 87 mm
• LED’s: elk 6 voor dim- en grootlicht
• Kleurtemperatuur: 6.000 Kelvin
• Branduren: 2.500 uur (5 jaar garantie)
• Prijs: €79,00 bij conrad.nl

Conclusie

Het verschil met het origineel van Bosch is hier echt opvallend en duidelijk zichtbaar. Het dimlicht zorgt met de 6.000 Kelvin, die worden waargenomen als koel wit, voor een merkbaar betere verlichting. De scherpe grens tussen licht en donker is duidelijk meer uitgesproken dan bij standaard H4-verlichting, maar wordt tijdens het rijden bijvoorbeeld in bochten niet als storend ervaren. Het grootlicht daarentegen is aanzienlijk beter en het voordeel van 230% ten opzichte van conventionele lampen kunnen we bevestigen. Bovendien blijft het ook voor de motor voldoende helder.

Philips H4 LED Ultinon Pro6000 HL

• Prestaties: 12 Volt 18/18 Watt
• Productieland: China
• Bouwhoogte: 90 mm
• LED’s: elk 4 voor dim- en grootlicht
• Kleurtemperatuur: 5.800 Kelvin
• Branduren: meer dan 3.000 uur (3 jaar garantie)
• Prijs: €53 bij Amazon

Conclusie

LED is niet altijd hetzelfde. De Philips Ultinon geeft voor zowel dim- als grootlicht elk 18 Watt aan en gebruikt niet zoveel LED-componenten als de Osram-variant. Het dimlicht, dat op een afstand van vijf meter op de muur wordt geprojecteerd, valt in eerste instantie op door de wat diffuse lichtverdeling met uitgesproken strooilichteffecten (zie foto). In principe is daar niets op tegen en sommige fabrikanten gebruiken dit bewust om de scherpe grens tussen licht en donker te vervagen, maar hier lijkt het eerder onbedoeld te zijn. Tijdens het rijden is er niet veel van te zien. Het grootlicht is goed, maar kan niet tippen aan de prestaties en helderheid van de Osram LED.

KATUR LED H4

• Prestaties: 12 Volt (geen opgave van wattage)
• Productieland: China
• Bouwhoogte: 78 mm met aansluitvoet
• LED’s: elk 16 voor dim- en grootlicht
• Kleurtemperatuur: 6.000 Kelvin
• Branduren: meer dan 60.000 uur
• Prijs: €29,69 bij katurled.com

Conclusie

De Chinese KATUR LED trekt online de aandacht met de laagste prijs en een indrukwekkende levensduur van meer dan 60.000 branduren! Dit mag natuurlijk worden betwijfeld, maar ondanks de zeer merkwaardige structuur van het dim- en grootlicht op de muur vanaf een afstand van vijf meter, kan de verlichting van de weg nog steeds als zeer goed worden beschouwd. Maar elk zestien LED’s voor dim- en grootlicht zijn natuurlijk een kracht en de 6.000 Kelvin zorgen voor extreem wit licht. Een ECE-keurmerk of een verwijzing naar typegoedkeuring is tevergeefs te vinden.

Monteren van LED

Het vervangen van een H4-lamp is meestal een klusje van niks. Stekkers loskoppelen, rubberen kap verwijderen, beugels aan beide zijden losmaken en de lamp uit de koplamp verwijderen. Ook LED’s mag je, net als H4-glazen, niet met de vingers aanraken! Omdat de LED-versies vaak dieper zijn dan de originele H4-lamp, zijn sommige motorfietsen met bijvoorbeeld ronde koplampen niet geschikt voor ombouw, omdat er gewoonweg niet genoeg ruimte in de behuizing is. Bovendien hebben de twee LED-lampen van Philips en Osram een ingebouwde ventilator die voldoende frisse lucht nodig heeft. Bij onze testmotor, een BMW K 1100 RS met een grote, rechthoekige koplamp, waren de LED’s snel en eenvoudig te monteren, er waren geen verdere accessoires nodig. Ook LED’s mag je, net als H4-glazen, niet met de vingers aanraken!

Correct afstellen van de koplamp

Parkeer je motorfiets op een vlakke ondergrond voor een lichte muur. De afstand tussen de koplamp en de muur moet vijf meter zijn. Afhankelijk van het rijgedrag (alleen of met passagier) gaan de berijder of de berijder en de duopassagier op de motor zitten met de juiste bandenspanning en juiste instelling van de schokdempers. Terwijl de berijder de motorfiets nu recht houdt, meet een helper met een meetlint de afstand van de grond tot het midden van de koplamp en draagt deze maat over op de muur. Markeer de dwarsstreep (oranje lijn in de schets) met krijt of plakband. Precies vijf centimeter daaronder wordt parallel een tweede lijn (groene lijn in de schets) gemarkeerd. Tot slot wordt er nog een verticale lijn getrokken die precies op de verlengde lengteas van het voertuig ligt (in de schets de blauwe stippellijn). Nu kan je het dimlicht controleren. De licht-donkergrens van het koplamplicht die op de muur valt, moet precies op de onderste (groene) lijn liggen. Bij een asymmetrisch verlopend dimlicht moet het gedeelte van de lichtbundel dat aan de rechterkant omhoog en dan weer omlaag loopt rechts van de verticale (blauwe) markering liggen. Als er afwijkingen zijn in een of beide gevallen, moet je bijstellen. Aan welke schroeven je moet draaien om de lichthoogte of horizontale uitlijning aan te passen, blijkt meestal uit de handleiding. Het grootlicht kan je nu ook controleren. Als het dimlicht correct is afgesteld, moet de horizontale lichtbundel van het grootlicht vrijwel precies op de hoogte van de bovenste markering (oranje lijn) liggen.

Tekst en foto’s: MotorradNews