Kawasaki vond het maar wat moeilijk te verkroppen dat Honda het groene merk met de CB750 Four om de oren sloeg. De oplossing moest tweeledig zijn, maar na de 900cc Kawasaki Z1 verdween de overtreffende trap, deze 750 Square Four, voor hij het daglicht zag. Doodzonde om veel redenen.
Een kleine inleiding is op zijn plaats, aangezien 1969 inmiddels een mensenleven geleden is. Honda en Kawasaki waren in een strijd verwikkeld om wie de snelste sportmotorfiets van het moment in het gamma had. Kawasaki was op veel voorbereid, maar had ook het voordeel. De 500cc H2 Mach III driecilinder had met zijn immense vermogen gezorgd dat de supersport-kroon een groen randje had gekregen in de jaren ervoor. Al wist men dondersgoed dat Honda met iets bijzonders bezig was. Wist men bij Kawasaki veel dat hun ‘dit kloppen ze bij Honda nooit’-plan toch geklopt zou worden.
De Honda CB750 Four sloeg in als een bom. Zoiets had niemand gezien; een massaproductie vier-in-lijn, met alles erop en eraan. Had Kawasaki nog een jaartje gegeven, en zij hadden de Z1 als 750cc op eenzelfde podium gehesen. Waarschijnlijk onder eenzelfde, dan wel groter applaus dan de CB750 kreeg.
Niet content met een tweede plaats, werd project New York Steak – laat het maar aan de Japanners over om bijzondere projectnamen te verzinnen – terug naar de tekentafel verwezen. De Z1 moest een 900 worden. Kawasaki moest en zou Honda de loef afsteken. Om daar zeker van te zijn, werd tegelijkertijd met het opboren van de innovatieve grote viertakt-machine ook ingezet op het uitmelken van parate kennis. Kawasaki ging een grote tweetakt bouwen, en wat voor één. Projectnaam? Tartar Steak. Juist.
De 750 Square Four werd een mythisch apparaat nog voor de wereld er goed en wel alles van wist. En zelfs anno nu is er veel onbekend over het prototype. Behalve dat hij er wel erg ‘af’ uitziet. Te af om nooit uit te komen, zou je denken.
De 750 Square Four werd een mythisch apparaat nog voor de wereld er goed en wel alles van wist.
Gedachtegang achter de 750 Square Four was geënt op alles wat Kawasaki in huis had. Grote, sterke tweetakten bouwen kon je aan het groene merk zeker overlaten. In de jaren die volgden was na de Z1 in 1972 namelijk ook al de Mach IV-versie van de H2 gepresenteerd, maar met 750cc, verdeeld over driecilinders, bleven er inherent beperkende aspecten.
Naar verluidt was Kawasaki niet tevreden over hoe breed de driecilinder moest worden om 750cc aan cilinderinhoud te huizen. Met name omdat dergelijk grote blokken vroegen om veel koeling en met luchtkoeling staat dat gelijk aan immense koelribben. Wilde Kawasaki een compacter blok, dan moest het roer drastisch om.
Zo kwam het idee voor een vierkante configuratie te gaan. Zo had je effectief de breedte van een tweecilinder, ondanks dat je toch vier verbrandingskamers kwijt kon. Andere merken die er mee gewerkt en geëxperimenteerd hadden, waren er al wel achter dat een square four-opstelling niet louter voordelen opleverden. De achterste cilinders werden namelijk finaal uit de wind gehouden door de voorste – met luchtkoeling zou dat een probleem zijn. Met vloeistofkoeling? Niet zo zeer. Een vloeistofgekoelde vierkant opgestelde 750cc tweetakt werd ontworpen.
Wat er uit die haast logische reeks van stappen voortkwam was niet eens het maximaal haalbare. Kawasaki besloot uiteindelijk voor een dubbele carburateur-inductie te gaan, terwijl er naar het schijnt zelfs getest is met brandstofinjectie. Kun je nagaan als dat plan doorgang had gevonden? In augustus van 1973 ging het project definitief de ijskast in, omdat de strenge Amerikaanse emissie-eisen – de VS was de grootste groeimarkt van de Japanse merken in die jaren – onhaalbaar bleken.
Wat als Kawasaki in 1974 een vloeistofgekoelde 750cc square four tweetakt mét brandstofinjectie gepresenteerd had?
Wat als Kawasaki in 1974 een vloeistofgekoelde 750cc square four tweetakt mét brandstofinjectie gepresenteerd had? De wereld had er anders uit gezien, dat is zeker. Zeker wanneer je bedenkt dat Kawasaki in 1980 met de Z1000 pas met injectie kwam. Al hadden ze daarmee wel de eerste productiemotorfiets met injectie. Mogelijk een voortvloeisel uit de teloorgegane 750 Square Four. Wat we dan maar als een soort pleister op de wonde zullen zien.
In de rubriek Vergeten Prototype blikken we terug op de meest spraakmakende prototypes die in de ijskast verdwenen.
—
Foto’s: Kawasaki RIDEOLOGY
