Yamaha YD-A 1958: deze vreemde eend doet in niets denken aan een MotoGP-racer. Toch is het weldegelijk de eerste motorfiets waarmee Yamaha op internationaal gebied de confrontatie met de racende concurrentie aanging. Met dank aan Adler.
Soms is de realiteit veel heroïscher dan een door een marketingafdeling bedacht gekunsteld verhaal over het zogenaamde race-DNA van een motorfietsfabrikant. Bij Yamaha is de chronologische volgorde – zelfs staccato opgesomd – veelzeggender. In 1955 begon de Yamaha Motor Company als onderneming. In 1955 kwam de 125cc-YA-1 op de markt. In 1955 werd meegedaan aan de derde Mount Fuji-races op de YA-1. Daar kan geen marketingslogan tegenop! Als je in je eerste jaar met je eerste motorfiets ooit racet, beschik je over echte racegenen.
Yamaha YD-A: pijlsnelle ontwikkeling
De opmerkelijk ogende racer in dit artikel is niet de 125 cc zware YA-1. Die ging alleen in thuisland Japan de strijd aan met andere fabrikanten. Pas met de kwartliter YD-A durft Yamaha de strijd aan met de rest van de wereld. En die zie je hier afgebeeld. Zijn opmerkelijke hoge lijnenspel komt voort uit het erbarmelijk slechte Japanse asfalt. Om daarover te racen zijn een beetje veerweg en crosshouding geen overbodige luxe.
Maar het begon dus allemaal met de YA-1. Die vindt zijn oorsprong op zijn beurt weer in de DKW RT125. De straatversie van de YA-1 is een motorfiets voor alledag, maar de 34 racers die Yamaha bouwt voor de eerste Asama Highlands-races zijn stukken exotischer. Zo krijgt iedere rijder ook toen al zijn eigen zitpositie.
Standaard produceert een YA-1 een bescheiden 5,5 pk uit zijn eencilinder (52 x 58 mm boring/slag). Met slim opvoerwerk, waarbij Yamaha vooral de – voor racegebruik nogal astmatische – originele DKW-uitlaat tegen het licht houdt, groeit het vermogen tot zo’n 10 pk. Al dat tweetaktvermogen vindt zijn weg naar het asfalt, al waren de wegen in Japan destijds zo slecht dat asfalt een groot woord is, via een vierversnellingsbak.
Dat de ontwikkelingen in die tijd pijlsnel gaan, blijkt uit de tweede generatie YA-1-racers in de tweede Asama-races van 1957. De verbeterde YA-1-racer, die nu YA-2 heet, heeft een buizenframe in plaats van het plaatframe als in het standaardmodel. De machine heeft een grote, op het stuur gemonteerde stroomlijn. Het motorblok kent twee versies: de YA-A (54 x 54 mm) en de YA-B (56 x 50 mm). Het vermogen schommelt in beide gevallen rond de 14 pk. Waarom twee versies? Het was een tijd van ‘trial and error’. Yamaha experimenteerde volop met verschillende boring-slagverhoudingen vanwege het geringe koppel van de tweetakten in die tijd. Uiteindelijk werd het 56 x 50,7 mm in de YZ607 en TD1-C van 1968.
Gewichtsvoordeel
In 1957 start Yamaha de productie van de 250cc-YD-1-straattwin. Net als de 125 heeft die machine Duitse roots. In dit geval is de motorfiets gebaseerd op de Adler MB250. Natuurlijk racet Yamaha ook weer direct met de tweecilinder. Die twinracer mag met recht bijzonder worden genoemd. Het is Yamaha’s eerste kwartliterracer en tweecilinderwegracer. Verder is het de eerste Yamaha-wegracer ooit die meedoet aan een race buiten Japan. In Amerika maakt de machine furore. Het is de eerste Japanse motorfiets die, winnend, meedoet aan een AMA-race.
Net als de 125 krijgt ook de 250 een stalen wiegframe in plaats van het plaatstalen kader van het straatmodel. Yamaha kiest wederom voor twee verschillende motoruitvoeringen: de YD-A (54 x 54 mm) en de YD-B (56 x 50 mm). In beide gevallen bedraagt het vermogen 26 pk.
Met een rijklaargewicht van honderd kilo zet de motorfiets er zo’n twintig minder op de weegschaal dan de concurrentie. Het geeft de Yamaha YD-A een snelheids- en handlingvoordeel.
In mei 1958 wordt de Catalina GP gehouden op het gelijknamige eiland voor de kust van Californië. Het is Yamaha’s allereerste overzeese race. De vijf ingeschreven machines zijn de Asama-racers van 1957, type YD-A.
Toch staat de ontwikkeling weer niet stil. Onder meer de uitlaten zijn omhoog gebogen, de stroomlijn is verdwenen en de positie van de voetrusten veranderd. Het is een kwestie van voortschrijdend inzicht. Britse en Amerikaanse militairen hadden Europese crossers meegebracht naar Japan en Yamaha had zijn ogen niet in zijn zak zitten. Het betekende het eind van de opmerkelijke stuurkuip. Na beraad met Adler kozen de Japanners voor dezelfde uitlaten als op de Duitse zesdaagsemachines.
Uiteindelijk kiest Yamaha voor het vierkante 54 x 54 mm blok. 
Vulkanische wegen
Om alles tot in perfectie voor te bereiden vliegen Yamaha’s president Mr. Kawakami, chief engineer Mr. Ono en coureur Fumio Ito een maand eerder al naar Catalina. Voor het transport van de motoren vertrouwen ze op de eigen muziekdivisie. Als je een kwetsbare Yamaha-vleugel van oost naar west over de wereld kan slepen, moeten een paar motoren ook wel lukken. Al telt alles bij elkaar uiteindelijk op tot negen kratten vol motorfietsen, motorblokken en onderdelen. Het is allemaal nodig om vijf rijders te laten racen: Fumio Ito, Earl H. Wilson, Doug Yearkes, Jerry Close en Ray Presho.
Moto Morini Camel 501 – Youngtimer
Dat Yamaha’s keuze op Catalina valt, is niet toevallig. De commercieel interessante Amerikaanse markt moet met eigen ogen aanschouwen hoe snel de Yamaha’s zijn op het destijds beroemde circuit. Het is de tijd van ‘Race on Sunday, sell on Monday’. Catalina is extra interessant omdat het circuit op dat van Asama lijkt. Het is een soort van thuiswedstrijd ver van huis. De Asama is namelijk een vulkaan en de wegen bestaan uit vulkanisch gruis. De één mijl lange baan van Catalina bestaat voor tweederde uit zanderige/rotsige ondergrond en de rest is asfalt. De race van 1958 gaat over tien ronden. Van de 32 deelnemers finishen er slechts elf, van wie Ito op de zesde plaats. Op de eerste plaats eindigt Bob Sandgren op een Triumph TR6. Het is een endurorijder en dat leert ons dat de eerste overzeese race van Yamaha een soort supermotard-wedstrijd avant la lettre was. Maar meer nog dan dat was het de entree van Yamaha op het internationale racetoneel. Meer dan zestig jaar later knokt het daar nog altijd om de hoogste eer. Pionier Fumio Ito kreeg in die periode roemruchtige opvolgers als Giacomo Agostini, Jarno Saarinen, Kenny Roberts en Valentino Rossi. De YD-A van toen evolueerde in die zes decennia tot de YZR-M1 van nu.
Dank dank dank
Dit artikel had onmogelijk tot stand kunnen komen zonder hulp van Yamaha-goeroe Ludy Beumer. De Epenaar werkte zijn hele leven voor Yamaha Europe en ontpopte zich tot tweetaktspecialist van het merk met de Gekruiste Stemvorken. Dankzij zijn Japanse connecties weet hij zaken boven water te krijgen die normaal verborgen blijven. Dank dank dank.
Onsterfelijke Fumio Ito vliegt op Yamaha YD-A
De Yamaha YD-A en Fumio Ito worden vaak in een adem genoemd. De Japanse coureur wint in 1955 als zestienjarige de Asama Volcano Race op een Lilac SYZ. Het ambitieuze Yamaha lijft de puber snel in. Hij beschaamt het vertrouwen niet. De jonge coureur toont in overzeese wedstrijden het potentieel van de Yamaha’s. In 1958 wordt hij zesde bij zijn debuut in de Catalina Island Grand Prix in de Verenigde Staten. Vijf jaar later maakt hij zich onsterfelijk in Hamamatsu door voor de allereerste keer een 250cc-Grand Prix op een Yamaha te winnen. Hij doet dat op Spa-Francorchamps op de RD56. Met het winnen van de kwartliterklasse op Daytona, zet hij Yamaha dat jaar ook nog in Amerika op de kaart. Door een crash aan het begin van het 1964-seizoen scoort Ito nooit hoog in het wereldkampioenschap. Iets wat er volgens heel veel kenners wel in had gezeten. Zij zien een potentiële kampioen in de Japanner.
