Marathonmotor Yamaha YZF-R1: te mooi om mee door te rijden

Als jonge knul droomde Ton Stevens al van een Yamaha YZF-R1. Na het behalen van zijn motorrijbewijs bleef het nog even bij dromen. Totdat hij genoeg had gespaard en voor weinig geld een slecht lopende R1 op de kop wist te tikken. Hij kreeg de motor weer aan de praat en na tien jaar is de Yamaha zeker het drievoudige waard van wat hij er in 2014 voor heeft betaald. Desondanks is verkoop absoluut niet aan de orde.

Marathonmotor BMW K75RT: van vermeende miskoop tot blijvertje

Dat Ton Stevens (34) uit Vierlingsbeek vroeg of laat zou gaan motorrijden was al duidelijk voordat hij achttien werd. ‘Mijn vader rijdt al heel lang motor en ik hield van snelle schakelbrommers. Eentje was een 80 cc en bloedsnel. Eigenlijk al een motor. En er stond ook nog een crosser waar mijn vader en ik gebruik van maakten. Niet voor wedstrijden, maar voor rijden op plaatselijke braakliggende terreinen. Toen wist ik al dat ik later een Yamaha R1 wilde kopen, maar ik zat nog op school (HTS) en had geen geld. Niet voor een motor en niet voor lessen. Het autorijbewijs hadden mijn ouders betaald, geld voor het motorrijbewijs moest ik zelf maar zien te verdienen. De studie aan de HTS liep niet volgens plan. Ik kapte ermee en ben gaan werken. Ieder baantje was welkom. Voordeel was dat ik geld verdiende. Ik ben toen meteen gaan lessen op de motor. Op mijn negentiende haalde ik mijn motorrijbewijs en kocht een oude Yamaha FZR600R. Mijn vader vond het helemaal niks. Hij is van de tweecilinders en dan met name van het Duitse merk. Dat is een motor waar ik weer helemaal niks mee heb. Hoe leuk het rijden op de FZR600 ook was, mijn droom was nog altijd een Yamaha R1 en dan het liefst in de kleuren wit/rood. En zeker geen nieuwe, daar had ik het geld niet voor. Mijn ouders zagen zo’n R1 helemaal niet zitten vanwege de “slechte” reputatie van de motor. “Slecht” moet je dan lezen als “veel te snel.”

Man en motor

1 van 3

Weggestopt

Vijf jaar na het behalen van zijn rijbewijs kwam Ton een oude R1 uit 1998 op het spoor. ‘Ik vond de advertentie bij “Speurders”, even gaan kijken en kopen bleek niet aan de orde. Ik ben bijna twee maanden bezig geweest om een afspraak met de verkoper, die een heel eind weg woonde, te maken. Op de een of andere manier wilde het niet vlotten. Geen idee waarom. Toen ik dan eindelijk met mijn vader langs kon komen, bleek de motor in een schuur te staan vol rommel. De motor kon er niet eens uit. Ik kon wel op het startknopje drukken. De startmotor draaide maar de motor liep niet. Toch had de motor nog steeds mijn belangstelling, want hij zag er verder puntgaaf uit. Ik heb de verkoper te kennen gegeven dat ik interesse had en na wat pingelwerk (daar zorgde mijn vader voor) kon ik de motor kopen voor ik meen 2.250 euro. Een paar weken later ben ik teruggegaan naar de verkoper en ben met de motor naar huis gereden. Dat viel nog niet mee, want de motor liep heel erg beroerd. Volgens mij moest het een kwestie van even de carburateurs reinigen zijn om de motor weer soepel aan het lopen te krijgen. Met slechts 38.000 km op de teller kon er met de zestien jaar oude R1 weinig anders mis zijn – dacht ik. Want om de R1 weer goed aan het lopen te krijgen moest er toch wel iets meer gebeuren. Alleen reinigen van de carburateurs was niet voldoende. Even heb ik de motor vervloekt. Mijn laatste spaarcenten had ik aan de R1 uitgegeven. Geld voor een ingrijpende reparatie bij een motorzaak had ik niet. Nadat ik voor alle carburateurs een revisiesetje had gekocht en zelf had gemonteerd keerde het tij. Behalve aan de carburateurs moest er ook aan de EXUP-klep worden gewerkt. Die zat vast waardoor de motor in het middengebied geen power had. Maar ook dat probleem kon gelukkig zonder hoge kosten worden opgelost. Daarna reed de Yamaha eindelijk zoals ik het me had voorgesteld. Mijn R1 uit 1998 is er eentje van het eerste uur. De eerste eigenaar heeft hem vrijwel direct gekocht toen de R1 op de markt kwam. Naar ik begreep had hij er vooral vakantieritten mee gemaakt, meestal met zijn vriendin achterop. Dat moet voor die vriendin geen pretje zijn geweest, want zoveel ruimte is er op een R1 niet voor een duopassagier.’

1 van 6

Reinigen en smeren

Nadat de R1 weer goed liep kon het echte genieten op de snelle viercilinder beginnen. ‘Ik heb de motor één jaar gebruikt voor woon-werkverkeer omdat ik toen geen auto had. Naast motorliefhebber, ben ik ook liefhebber van auto’s, maar toen zat het er even niet in. Na diverse banen ben ik zeven jaar geleden als bewindvoerder gaan werken. Ik heb meestal zo’n 85 cliënten die in de financiële problemen zijn geraakt. Die help ik dan om uit de financiële problemen te geraken, iets wat overigens niet altijd lukt. Regelmatig moet ik naar cliënten toe en een enkele keer, als ik weet dat de cliënt interesse heeft, neem ik de motor mee. Maar verreweg de meeste kilometers die ik inmiddels zelf met de R1 heb gereden betreffen plezierkilometers. Het merendeel op Duits grondgebied, want daar heb je nog mooie wegen waar je met de R1 uit de voeten kunt. Er zit een MIVV-einddemper op de R1 die zonder dB-killer iets te veel geluid maakt. Dat werd me pijnlijk duidelijk gemaakt door de Polizei. Het zorgde voor een fikse boete; maar omdat ik de dB-killer wel bij me had mocht ik verder rijden. Vaak ga ik met wat motorvrienden die kant op of soms een dagje alleen. Dan rij ik soms zomaar 800 km op een dag. Naast de R1 heb ik ook nog een 150cc-Kymco-motorscooter. Dat is natuurlijk heel iets anders dan een R1, maar wel handig voor korte ritjes in de buurt. Met die Kymco heb ik nu al 50.000 km probleemloos gereden. Ik sta er versteld van hoe dat ding heel blijft. Ik ben heel zuinig op mijn materiaal, maar de Kymco poets ik nooit, dit in tegenstelling tot mijn R1. Die moet er bij mij altijd als nieuw uitzien. Het onderhoud doe ik zelf of samen met een vriend die motormonteur is. Of ik ga naar de plaatselijke motorzaak: Motor Service Vierlingsbeek. De R1 is geen motor die om veel aandacht vraagt. Ieder jaar nieuwe olie en filters, dat is standaard. De eerste kettingset heb ik pas bij 92.000 km vervangen. Ik neem aan dat de vorige eigenaar de kettingset ook al eens heeft vervangen. De ketting ziet er bij mij wel altijd uit als nieuw. Reinigen en smeren zijn vaste prik.’

Onderhoud

Met 55.000 km op de teller begon de koppeling van de R1 te slippen. ‘Ik dacht er goed aan te doen een nieuwe set koppelingsplaten te monteren. Op zich niet verkeerd maar achteraf niet nodig. De koppeling werkt niet met losse veren maar met een diafragmaveer. Op een XJR1300 zit zo’n zelfde veer maar dan een iets zwaardere dan op de R1. De koppeling is nu wel wat zwaarder te bedienen, maar met de platen heb ik nooit meer problemen gehad. Bij snelle ritten, en zeker na een dagje racen op Assen, lust de Yamaha wel wat olie. Ik moet het oliepeil in ieder geval in de gaten houden. Bij rustig rijden is er geen verbruik, maar ik ben niet zo van het rustige rijden. Daar is de R1 niet voor gemaakt. Tijdens het jaarlijkse vriendenweekend in Luxemburg wordt het rubber van de banden maximaal gebruikt. Technische problemen zijn er onderweg nooit geweest. Wel begon de motor onderweg een keer kuren te vertonen. Een losse accuklem bleek de oorzaak. Zowel links als rechts zijn de voorvorkkeerringen na lekkage een keer bij de motorzaak vervangen. Het enige wat ooit stuk is gegaan betreft de remlichtschakelaar voor. Dat was dit jaar het geval. Twee keer heb ik de kleppen laten stellen. Daar kwamen de tweede keer aardig wat klepstelplaatjes aan te pas zo zag ik op de factuur.’

Yamaha YZF-R1 op de brug

Dat Ton Stevens een poetser is, werd meteen duidelijk toen hij met zijn R1 bij MOTO73-expert Van Sleeuwen arriveerde. De motor, 27 jaar oud, ziet eruit als nieuw. Geen krasje, geen vuil en geen roestplekje te bekennen. ‘Poetsen is een van mijn hobby’s, maar dat wil niet zeggen dat ik de motor spaar als ik er mee onderweg ben. Dan wordt de R1 gebruikt waarvoor die is gemaakt.’

Van Sleeuwen, die zelf ook een R1 uit 1998 in bezit heeft, is zeer benieuwd naar deze R1. Die van hem heeft slechts 16.000 km op de teller, deze 103.000 km. Van Sleeuwen: ‘Maar ik zie geen verschil, deze is net zo mooi. Hij rijdt prima, maar je moet wel opletten met de remmen. Die grijpen enorm hard aan.’ ‘Dat zit hem in de remblokken’, weet Ton. ‘Ik hou van remmen die hard aanpakken.’

Op de brug worden de remschijven gecontroleerd. Die zijn nog niet vervangen en ondanks het veelvuldig gebruik is de slijtage minimaal. Achter is iets meer slijtage te meten dan voor. Vervangen is nog niet aan de orde. Dat geldt ook voor de originele balhoofdlagers. Van Sleeuwen heeft al snel in de gaten dat er weinig op- of aan te merken valt bij deze R1. ‘Een R1 staat niet bekend als een probleemmotor. Wel is er bij de eerste serie een terugroepactie geweest waarbij de koppeling is vervangen. Dat is bij deze motor ook gebeurd. En er gebeurden in het begin iets te veel ongelukken met de R1 omdat de gebruikers de motor achterover trokken. Bij de tweede generatie R1’s is daarom de achterbrug iets verlengd.’

Lezerstest KTM 890 Adventure R vs. Triumph Tiger 900 Rally Pro

Als we dan toch een heel klein minpuntje moeten noemen dan betreft dat het contactslot, iets wat vaker voorkomt bij Yamaha. Om de contactsleutel te kunnen draaien moet je die sleutel iets van je afduwen. Peanuts voor een motor van 27 jaar oud en een dikke ton op de teller.

De eigenaar had niet anders verwacht. Hij houdt zijn R1 al jaren in topconditie. Problemen met de versnellingsbak, waarover op fora wel eens melding wordt gemaakt, heeft zijn motor niet gekend. Dat Ton helemaal lyrisch is over zijn R1 neemt niet weg dat hij naast zijn R1 en zijn Kymco-scooter onlangs nog een derde motor heeft aangeschaft, een Yamaha XSR900. ‘Dat rijdt fantastisch en als ik daarna op de R1 stap moet ik echt weer even wennen. De R1 gaat niet weg maar gaat wel met pensioen. Het liefst zou ik de R1 in mijn woonkamer zetten, want ik vind het een prachtige motor om naar te kijken. Toen ik deze motor kocht was die heel goedkoop omdat er geen vraag naar was. Maar nu wordt er grof geld geboden voor een rood/witte R1 uit 1998. Maar dat is voor mij geen reden om hem te verkopen. Nadat ik er een keer een circuitdag op Assen mee had gereden stonden er na afloop gelijk foto’s op internet. Want het was toch wel bijzonder (lees zonde) om met zo’n motor het circuit op te gaan. Want stel dat je valt… Ik heb het daarom, ook al was het een heel mooie ervaring, maar bij één keer gelaten.’

Foto’s: Peter van der Sanden

Technische gegevens Yamaha YZF-R1

Yamaha YZF-R1: goed om te weten

Op de MotorRAI eind 1997 kon het Nederlandse publiek voor het eerst live kennismaken met de Yamaha YZF-R1. De super sportievelingen gingen als warme broodjes over de toonbank. De R1 was de opvolger van de Yamaha FZR1000 en de YZF1000R Thunderace. De eerste vier productiejaren leverden weinig schokkende wijzigingen op. Afgezien van een wisselende kleurstelling zijn de motoren nagenoeg hetzelfde. Vanaf 2000 werd de carbonuitlaat vervangen door een titaniumexemplaar voor een betere warmteafgifte. De eerste versnelling werd langer. Verder kreeg de R1 nog 250 kleinere wijzigingen, vooral aan het frame. Vanaf 2002 is de R1 voorzien van elektronisch geregelde injectie. Het frame werd zwart en de veerweg voor ging terug van 135 mm naar 120 mm. Het achterlicht is in LED-uitvoering. Model 2004 veranderde de boring/slag-verhouding van 74×58 naar 77×53,6. Mede door de kortere slag (nog meer toeren) kon de R1 er een slok vermogen bij krijgen: van 152 naar 172 pk (RAM Air zelfs 180). De remschijven voor werden groter (van 298 mm naar 320 mm). De uitlaatdemper verdween onder het kontje en een stuurdemper behoorde vanaf 2004 tot de standaarduitrusting. Het kuipwerk veranderde flink (je ziet meer motorblok) en de achterbrug werd stevig onder handen genomen. Deze R1 is amper nog te vergelijken met de oer-R1 uit 1998.

In 2006 nam het topvermogen nog iets toe (175 pk) en in dat jaar was er ook een speciale uitvoering leverbaar, de YZF-R1 SP. Deze R1 was bijna helemaal zwart met goudkleurige wielen. De achtervering wordt hier verzorgd door een Öhlins-demper. Van dit model werden 500 exemplaren voor de Europese markt gebouwd. Bij model 2008 zijn de meest in het oog springende veranderingen de iets kleinere remschijven voor (van 320 mm naar 310 mm) in combinatie met een zeszuigerremklauw (alle voorgaande modellen vierzuiger). De 2008 R1 is ook uitgerust met een door de bestuurder instelbare mapping. In 2009 waren er weer verschillende wijzingen, zowel aan het blok als aan het frame. Het gewicht nam toe van 177 tot 203 kg. Vanwege hogere emissie-eisen moest de uitlaat groter. De nieuwe R1 kreeg ride-by-wire. De YZF-R1 wordt nog steeds nieuw geleverd, maar de tijd dat kopers ervoor in de rij stonden is al lang verleden tijd. Dat heeft niets met de kwaliteit van de motor te maken, maar alles met de gebruiksmogelijkheden. Goed beschouwd komt de R1 alleen op een circuit volledig tot zijn recht.