Marathonmotor: Yamaha XJR1300

Niet omdat het moest, maar gewoon omdat het zo uitkwam. Dat was de reden dat Joop Sanders in 2006 de trotse eigenaar werd van een bijna nieuwe Yamaha XJR1300. Spijt van deze aankoop heeft Joop nooit gehad en aan verkopen of inruilen denkt hij voorlopig nog niet. Daarvoor bevalt de XJR1300 hem als betrouwbare lobbes nog te goed.

Joop Sanders (60) is geboren en getogen in het Brabantse Sint-Michielsgestel. Een oudere broer van hem reed al motor, maar Joop wachtte met motorrijden tot hij 21 was. ‘Niet omdat er niet eerder interesse was, maar meer uit zelfbehoud’, vertelt hij. ‘Ik denk dat wanneer ik op mijn achttiende al op de motor was gestapt de kans groot was geweest dat ik hier nu niet zou zitten. Ik was in die tijd iets te wild. Toen een vriend van me opperde om toch maar eens een motorrijexamen aan te vragen, deed ik met hem mee. Zonder eerder een motorrijles te hebben gehad, maar wel met een L-plaatje te hebben rondgereden, togen we naar het examenbureau. Zonder succes, want we zakten allebei. Toen toch maar een les van twee uur genomen. De instructeur wees ons in die twee uur op alle belangrijke zaken waarop we moesten letten bij het examen. Bij de tweede afrijpoging lukte het ons wel. Het autorijbewijs had ik eerder al gehaald.’

De eerste motor die Joop kocht, was een Honda CB550, gevolgd door een Honda CB650. Zijn derde motor was een Kawasaki Z750. ‘Van die motor reed ik het blok kapot. De motor verdween in de schuur en het was simpelweg een kwestie van geld waarom de motor niet werd gerepareerd. Negen jaar stond de motor kapot in de schuur. Al die tijd heb ik weinig motor gereden, met uitzondering van wat ritten op een offroadmotor, een Honda XL500 en een geleende Suzuki DR400. Uiteindelijk is het er toch nog van gekomen om de Kawasaki op te knappen door een reserveblok in te bouwen. Daarna heb ik de Kawasaki weggegeven aan een vriend en heb vervolgens mijn eerste en enige nieuwe motor gekocht, een Suzuki Bandit 600. Met die Suzuki heb ik 94.000 kilometer gereden. De Suzuki maakte daarna plaats voor een Suzuki Firestorm, een motor waarover ik heel tevreden was. Ik dacht nog totaal niet aan inruilen toen ik door een verkoper bij MotoPort Den Bosch werd uitgenodigd om een proefritje te maken op een Yamaha XJR1200. Ik vertelde de verkoper dat ik absoluut niet van plan was om iets anders te kopen, maar dat maakte niet uit. Ik mocht die proefrit maken omdat ik hem had verteld welke motoren op mijn wenslijstje stonden. De XJR was er eentje van. Na de proefrit ging ik naar huis, niet wetende dat ik een dag later weer bij MotoPort zou staan. Want wat gebeurde er? De avond na de proefrit schatte ik op mijn Firestorm een bocht verkeerd in en schoof onderuit. Veel schade, dus terug naar Den Bosch. Ik wilde de beschadigde motor inruilen op een XJR, maar niet de XJR1200, omdat die volgens mij – wist ik veel – met 30.000 kilometer een te hoge kilometerstand had. De dealer vond elders een XJR1300 met slechts 1.700 kilometer op de teller. Dat werd de mijne.

Kortere uitlaat

Joops nieuwe aanwinst was slechts een paar maanden oud. De vorige eigenaar bleek moeite te hebben om met de XJR1300 via de brandgang zijn schuurtje te bereiken. ‘De 1.700 kilometer die hij had gereden, waren dure kilometers, want ik betaalde € 1.750,- minder voor deze motor dan voor een nieuwe. Ik gebruik de motor vooral voor vakantietrips en voor tochtjes en motorevenementen in Nederland. Om gemakkelijker bagage te kunnen meenemen, heb ik een rek gekocht, maar dat zit er alleen op als ik het nodig heb. Toen ik de motor een jaar had, heb ik een beugel gemaakt met trekhaak. Dat was vooral ludiek bedoeld voor mijn verhuizing. Mijn spullen gingen – voor de foto – op de aanhanger achter de motor. Zo deed de XJR1300 op een leuke manier dienst als trekpaard. In de pekelmaanden blijft de motor binnen. Ik werk als elektricien en heb een auto van de zaak. Waarom zou ik dan de motor pijnigen met pekel?’

De XJR1300 vraagt weinig onderhoud. Het meeste doet Joop zelf. Alleen voor wat grotere ingrepen, zoals kleppen stellen, brengt hij de motor weg, omdat zijn schuurtje te klein is om goed te kunnen werken. ‘De laatste jaren kom ik voor dit soort zaken bij Huybers Motoren in Schijndel. Prima zaak en lekker dichtbij. Met een kettingset doe ik zo’n 35.000 kilometer, net zo lang als met een setje remblokken voor. De hydraulische olie vervang ik elk jaar, motorolie, filters en bougies om de 20.000 kilometer. Dat zijn de kosten niet. Het brandstofverbruik van 1:17,5 valt ook mee. Ik heb één keer op een circuit gereden. Ik kan je zeggen dat het brandstofverbruik en de bandenslijtage dan een heel stuk hoger liggen. Het is wel hartstikke leuk om een keer te doen. Ik heb de XJR summier voorzien van accessoires. Een K&N-luchtfilter voor het gemak, stalen rem- en koppelingsleidingen en een klein stuurkuipje van Puig. De originele uitlaten zijn bij mijn XJR1300 langer dan bij het eerdere type. Ik vond die oude veel mooier. Voor € 150,- vond ik twee gebruikte (korte) dempers. Ik dacht die er snel even op te zetten, maar dat ging niet zomaar. De schetsplaten moesten worden aangepast. Door een uitlaatkitje van Meisner Mechanik te monteren, is het geluid van mijn XJR1300 net wat dieper dan van andere XJR’s.’

Marathonmotor: Honda CB1000R

Onderhoud

De eerste jaren heeft de XJR1300 geen extra aandacht nodig gehad. Tijdens een bandenwissel bij 62.000 kilometer merkte de monteur op dat het voorwiellager zijn beste tijd had gehad en vroeg de achterrem om een revisiebeurt. ‘De eerste en enige keer dat ik onderweg problemen kreeg, was toen de druk van de koppeling wegviel ten gevolge van een lekke keerring in de koppelingspomp. Niet echt een ramp, want met een uurtje sleutelen en € 25,- aan onderdelen was het weer gemaakt. Omdat ik me stoorde aan kleine haarscheurtjes in de inlaatrubbers, die nog niet lek waren, vroeg ik wat nieuwe kostten. Iets meer dan € 100,- was het antwoord. Oké, doe die maar, totdat ik hoorde dat ze € 100,- per stuk gingen kosten. Dat vond ik toch wel veel geld. Via via vond ik nieuwe rubbers, die waarschijnlijk afkomstig zijn van een FJ. Omdat ze een centimeter korter zijn dan de originele exemplaren heb ik de luchtfilterbak iets naar voren geschoven. Bij 80.000 kilometer zorgde de reparatie van de collector voor extra werk. Daar waar het roestvrijstaal van de collector in aanraking komt met het ijzer van de demper ging het mis. Gelukkig heb ik een broer die op een bedrijf werkt waar ze roestvrijstaal kunnen lassen. Ik heb begrepen dat ze met twee man vier uur bezig zijn geweest om één en ander weer netjes in orde te krijgen. Had ik die uren gewoon moeten betalen, dan was ik goedkoper uit geweest met een nieuwe collector. Een scheur in de buddyseat leek een probleem, maar voor € 80,- vond ik een vrijwel nieuw vervangend exemplaar. De remschijven voor hebben het 116.000 kilometer volgehouden. De prijs, € 300,- voor een set, viel me mee. Mijn eerste accu heb ik kort daarna vervangen. Een ongekend lange levensduur en dat terwijl ik de accu nooit aan de druppelaar heb gehad.’

Op de brug

‘Ik had de motor eerst nog even willen poetsen, maar heb dat toch maar niet gedaan. Zo kun je tenminste zien dat de motor gewoon wordt gebruikt’, zegt Joop als hij zich met zijn trots bij Van Sleeuwen Motoren in Volkel meldt. Van Sleeuwen maakt eerst een kort proefritje alvorens de motor op de brug wordt gereden. ‘Wat rijdt deze motor nog uitstekend, hij voelt bijna als nieuw’, aldus de expert. Met nieuwe remschijven voor en twee nieuwe banden mag je natuurlijk ook wel wat verwachten. Op de brug wordt als eerste het balhoofd gecontroleerd. Van Sleeuwen: ‘Ik denk niet dat daar iets mee aan de hand is. Ik heb in elk geval niets gemerkt.’ De lagers blijken in orde te zijn, net als de wiel- en achterbruglagers.

De eigenaar meent dat dat de Öhlins-schokdempers aan vervanging toe zijn of om een revisie vragen, maar die mening deelt Van Sleeuwen niet. ‘Maar dat komt misschien omdat ik lichter ben’, aldus Van Sleeuwen. Hij merkt terloops even op dat de carburateurversie, zoals bij deze motor, nog altijd prettiger loopt dan de latere injectieversie.

Het luchtgekoelde blok van deze Yamaha XJR1300 loopt geruisloos. Problemen met de bak of de koppeling zijn nog niet voorgevallen. ‘En dat verwacht ik ook in de toekomst niet. Dit blok is ijzersterk’, stelt Van Sleeuwen vast. En dat zegt iemand die het kan weten. Elektrische storingen zijn de XJR1300 al net zo vreemd. Bij de voorvork wordt een lichte lekkage geconstateerd. De vorkpoten zijn een beetje vochtig. De stofringen worden verwijderd en met een luchtslang wordt de ruimte boven de keerringen schoongeblazen. ‘Dat kan soms al voldoende zijn om erger te voorkomen’, aldus Van Sleeuwen. Gepoetst of niet gepoetst, aan niets valt te zien dat de veertien jaar oude XJR de ton al ruim is gepasseerd. Hooguit wat doffe lak op het kontje (bagage) en een afgesleten rubber van het schakelpedaal. Dat is het wel zo’n beetje. Verder geen roest of ‘bloemkool’-aluminium. Dat laatste is dan voor een groot deel te danken aan het feit dat deze motor nog nooit pekel heeft gezien.
Hoe lang blijft de XJR1300 nog bij Joop in dienst? ‘Ik heb geen plannen om iets anders te kopen, maar die plannen had ik evenmin toen ik deze motor kocht. Zeg dus nooit nooit, maar voorlopig hoop ik nog een tijdje met deze motor verder te kunnen.’

Goed om te weten

De krachtbron in de Yamaha XJR1300 stamt in feite al uit 1984. Het toen 1100 cc metende blok werd gebruikt in de FJ1100 en heeft in de jaren nadien zijn betrouwbaarheid wel bewezen. De XJR1300 (introductie 1999) is de opvolger van de XJR1200, die in 1995 werd geïntroduceerd. Een groot succes werd deze motor in Nederland niet, omdat toen (1999) de naked bike in Nederland niet populair was. Grootste verschillen tussen de XJR1200 en de XJR1300 zijn behalve de cilinderinhoud (50 cc extra, dus géén 100 cc) nieuwe remmen, nieuwe vering en een andere styling. De XJR1300 is er eveneens in SP-uitvoering. Deze is iets luxer (Öhlins-achterschokdempers, speciale kleurstelling en een andere buddy). De SP-meerprijs bedraagt zo’n € 700,-. Na 2002 was er nog maar één model XJR (met Öhlins-schokdempers). Bijzonder bij de introductie van de XJR1300 was dat de prijs van het nieuwe model zo’n € 1.200,- lager was dan zijn voorganger bij de introductie in 1995 kostte. De XJR1300 staat in de boeken voor 106 pk, maar in de praktijk blijkt het vermogen zo’n 10 pk meer te bedragen. Vanaf modeljaar 2004 beschikt de XJR1300 over een katalysator en een startonderbreker. De elektronische ontsteking dateert van 2007, evenals de injectie en het Exup-systeem in de uitlaat. De XJR1300 is nog steeds nieuw te koop en is daarmee één van de weinige overgebleven luchtgekoelde viercilinders. In 2016 verscheen nog een speciale 60th Anniversary-uitvoering, de laatste nieuwe XJR1300.