Marathonmotor Norton Commando 750 Long Range: drie ton op een Norton

Op zijn 18e kocht Jaap de Jong een Norton Dominator en een paar jaar later een Norton Commando. Vijftig jaar later rijdt Jaap nog steeds op de Norton Commando, die inmiddels goed is voor zo’n 325.000 km. En het einde is nog lang niet in zicht, want de Norton oogt nog springlevend. Net als de bestuurder die inmiddels de zeventig is gepasseerd.

Man en motor

1 van 3

Jaap de Jong (72) werd als boerenzoon geboren in wat toen nog het groene deel van Amsterdam was. ‘Mijn vader had een boerderij in het gebied dat nu bekend staat als Havens West. Het bedrijf werd opgekocht door de gemeente en we verhuisden naar Aalsmeer. Mijn vader hield erg van paarden, ik meer van paardenkrachten. Samen met vrienden reed ik op brommers en toen die vrienden op motoren gingen rijden, deed ik dat ook. Op mijn 18e haalde ik mijn motorrijbewijs, het autorijbewijs kwam pas later. Mijn eerste motor was een Norton Dominator 600SS uit 1961. Deze motor beviel zo goed dat ik er drie jaar mee heb gereden. Positief was de geweldige wegligging, negatief waren het toch wel lage vermogen (35 pk) en de motortrillingen. Dat was de reden waarom ik op zoek ging naar iets meer comfort en dan het liefst wel weer een Norton. In het weekblad MOTOR stond een advertentie waarin een drie jaar oude Norton Commando met 10.000 km op de teller werd aangeboden. De eigenaar had geld nodig voor de bouw van een huis. We werden het snel eens over de prijs (omgerekend iets meer dan 3000 euro) en ik werd de trotse eigenaar van een Norton Commando 750 Roadster. Mits de isolastic-motorrubbers (die het trillen tegengaan) goed zijn afgesteld stuurt de Commando net zo goed als de Dominator en met zijn gewicht van 185 kg is de 58 pk sterke Commando zeer handelbaar.’

Marathonmotor BMW R 1250 GSA: dagelijks gebruik gecombineerd met avontuur

Europa en race

De Norton Commando is vijftig jaar lang vooral gebruikt als vervoermiddel voor vakanties en het samen met vrienden bezoeken van motorraces. ‘In de vijftig jaar dat ik de Norton heb is het nog maar twee keer voorgekomen dat ik de TT heb gemist. Sinds een aantal jaren heb ik ook nog een Triumph Tiger 1050 in de garage staan, maar toch pak ik vaker de Norton dan de Triumph. En naar de TT ga ik zeker met de Norton. Maar niet alleen naar de TT. Vijf keer ben ik naar de races op Man geweest. Maar ook naar GP’s in Italië, Oostenrijk, Duitsland en Engeland. Of voor mijn werk naar de fabrieken van Caterpiller en Liebherr in Spanje. Vooral in het begin dat ik de motor had, en zelf nog jong was, was niets te dol. Tussen 1975 en 1980 waren er de zogenaamde Sterrendagen op circuit Zandvoort. Daar was ik vaste klant, net als op het circuit in Assen. Van geheel andere orde is het rondje IJsselmeer. Dat deed ik vroeger al met vrienden op de brommer en met een aantal van die vrienden doen we dat nu nog jaarlijks met de motor. Tijdens vakanties ging mijn vrouw vaak mee als duopassagier. Met een tentje achterop samen Europa door. Ze heeft zelf ook een motorrijbewijs. Omdat ze de Norton niet zelf kon aantrappen, heeft ze zelf weinig achter het stuur gezeten. Na ons trouwen konden we een huis huren op Ruigoord. Dat zou maar voor twee jaar zijn, maar we hebben er 26 jaar gewoond en het huis staat er nog. Ruigoord, vooral bekend als kunstenaarsdorpje, is een bijzondere plek in Amsterdam, midden in een gebied met zware industrie. Later zijn we verhuisd naar Lijnden onder de rook van Schiphol waar ik lekker de ruimte heb.’

Tijdens een vakantie naar Italië had Jaap tien literblikken olie mee om de ‘dorst’ van de Norton te kunnen lessen. ‘En dat bleek maar net voldoende. De Norton zoop olie, ik denk zo ongeveer 1:400. Na de vakantie werd het dan ook hoog tijd om in te grijpen. In een paar jaar tijd had ik bijna een ton met de Norton gereden. Het motorblok is daarom gereviseerd. Nieuwe zuigers, kleppen, krukas, lagers, noem maar op. Daarna liep de olieconsumptie terug tot een acceptabele 1:4.000. En dat is nu nog steeds zo.’

1 van 7

Van Roadster naar Long Range

Wie veel reist, maakt onderweg ook veel mee. Op kleine problemen onderweg is Jaap altijd voorbereid. ‘Een lekke band kan ik repareren, want ik heb altijd een binnenband bij me. Net zoals een reserve koppelings- of gaskabel. In mijn tanktas bevindt zich altijd een voorraadje onderdelen waarvan ik denk dat ik ze ooit nodig ga hebben. In de praktijk valt het gelukkig allemaal reuze mee. Toen de TT nog op zaterdag was gingen we als vriendengroep al op donderdag naar de trainingen. Op de weg terug zag ik tijdens een koffiestop dat de Norton olie lekte bij de versnellingsbak. Thuis bleek dat het hoofdlager van de versnellingsbak stuk was waardoor de keerring was gaan lekken. Dit gebeurde met bijna 300.000 km op de teller. Dat werd dus geen TT op zaterdag met de Norton. Maar wel nog op zijn Engels met de Triumph. Op de Afsluitdijk ben ik een keer gestrand met een gebroken ketting. Maar ook dat viel onderweg te repareren. Ik heb altijd een stukje ketting en een paar losse schakels mee. Zo gefikst. Dat is het grote voordeel van een Norton of andere klassieker, alles is simpel te maken. Tenzij je twee linkerhanden hebt. Hoewel deze motor al meer dan een halve eeuw oud is, kost het geen enkele moeite om aan onderdelen te komen. Vrijwel alles is nog nieuw te koop. Overal in Engeland zijn bedrijfjes die onderdelen voor (Engelse) klassiekers maken. En die onderdelen zijn beter dan de onderdelen van vroeger zijn ook nog eens te koop tegen zeer redelijke prijzen.’

Jaap kocht zijn Norton als Roadster. Dat is de uitvoering met de kleinste tank (9 liter) en een metalen achterspatbord. ‘Ik was de vele tankstops onderweg beu. De oplossing was simpel, maak van de Roadster een Long Range-model. Dat houdt niet meer in dan het vervangen van de tank, buddyseat en achterspatbord. De Long Range heeft een tankinhoud van zestien liter. Daarnaast zijn er nog twee andere modellen: Fast Back (16 liter) en Interstate (23 liter). Die aanpassing vond plaats in 1992. Verder is er niets gewijzigd aan de motor.’

Onderhoud

Liefst 46 jaar werkte Jaap als servicemonteur bij de BAM. Het is dan ook niet vreemd dat hij niet bang is voor vuile handen en het onderhoud aan zijn Norton zelf doet. ‘Een Norton Commando is een zeer betrouwbare motor en prima voor alledaags gebruik, mits er goed en vooral op tijd onderhoud wordt gepleegd. De Commando is van huis uit niet voorzien van een oliedrukmeter. Die heb ik er vrijwel direct na aanschaf zelf opgebouwd. Ik weet vanuit mijn werk hoe belangrijk oliedruk is. Voor specialistisch werk, zoals een koprevisie, schakel ik een bedrijf in. Maar voor de rest doe ik alles zelf. De meeste onderdelen betrek ik via Holland Norton Works. Een klein bedrijfje in Hillegom waar ze alles van Norton weten en waar je nog alles van (oude) Nortons kunt kopen. De uitlaten zijn drie keer vervangen, maar nog steeds origineel. Ik probeer alles origineel te houden. Onderhoud betekent voor mij op tijd olie verversen en ook veel poetsen. Want als je de motor poetst, vind je de gebreken. Zoals een roestplekje dat je, als je er op tijd bij bent, nog goed kunt behandelen. Wel is het zo dat ik de motor nooit gebruik als er pekel is, want dan wordt het lastig om ‘m in topconditie te houden. Maar voor het overige wordt de motor niet gespaard. Als we met een groep gaan rijden, rij ik meestal voorop. Mijn vrienden hebben nieuwere motoren, zijn dus sneller maar als ze achter me aan rijden hoeven ze zich niet te vervelen. Ik rij niet echt hard, maar wel lekker door. En liefst zo laat mogelijk in de remmen. Dat kan zelfs met de ouderwetse trommelremmen. Tenminste als de juiste remvoeringen zijn gemonteerd. Af fabriek zitten er Ferodo AM4-voeringen op, maar omdat die asbest bevatten mogen ze in Nederland niet meer worden geleverd. Er kwam een vervanger op de markt, maar dat remde voor geen meter. Levensgevaarlijk. Gelukkig heb ik later nog twee originele setjes kunnen bemachtigen. Daarmee haal ik het einde wel, want zo’n remvoering houdt het bij mij zo’n 50.000 km vol.’

Slechts één keer is de ANWB er aan te pas gekomen om te motor terug naar Nederland te transporteren. ‘Ik was in Luxemburg onderuitgegaan tijdens het aanremmen voor een rotonde. De motor achter mij ging ook onderuit en twee auto’s waren er in de rondte gegaan. Daar was dus duidelijk iets mis. Bij die val raakte de ontsteking beschadigd, wat niet eventjes onderweg te repareren viel.’

Norton Commando 750 Long Range op de brug

Een Norton is geen alledaagse kost in Marathonmotor. Sterker nog, na twintig jaar is dit pas de eerste Norton die voor inspectie op de brug gaat. Dat Jaap op een storm- en regenachtige dag van Lijnden naar Volkel moet rijden, vindt hij geen probleem. De Norton Commando mag dan 53 jaar oud zijn en nog met grote regelmaat worden bereden, aan de motor is dat niet af te zien. Die lijkt zojuist uit een museum te zijn vertrokken. Dat de eigenaar zijn Norton koestert is aan alles te zien. Het aluminium glimt alsof het chroom is en naar roestplekjes is het vergeefs zoeken. MOTO73-expert Van Sleeuwen begint met een kort proefritje waarbij het hem opvalt dat de trommelremmen van het oude beestje nog prima voldoen. ‘Maar wat me het meest verbaast is de enorm soepel schakelende versnellingsbak. Geen doffe klik bij het inschakelen van de eerste versnelling. Daar kunnen sommige andere merken nog wat van leren’, aldus de expert.

‘Ga ik aan deze motor iets gaan vinden wat om aandacht vraagt?’, vraagt de expert zich hardop af. De remmen, net als bijna alles wat kan bewegen aan de Norton, zijn voorzien van kleine smeernippels. Dat voorkomt dat het asje, dat de remschoenen uit elkaar drukt, vast komt te zitten. Het balhoofdlager is bij 150.000 km een keer vervangen en daarna nooit meer. ‘Ik denk niet dat dat nog ooit verslijt, de lagers zitten van onder tot boven in het vet’, aldus de eigenaar. Het koppelingshendel heeft veel speling en dat is dan ook het enige waaraan je de hoge kilometerstand zou kunnen herleiden. ‘Ik heb altijd een reservehendel bij me voor het geval dat het een keer breekt. Maar tot nu toe is dat nog nooit het geval geweest’.

Het motorblok van de Norton loopt als een zonnetje. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de elektronische ontsteking. ‘Dat is het eerste dat ik direct na aanschaf heb vervangen. Contactpuntjes is helemaal niks. Die verlopen snel, met als gevolg dat, als je er niet op let, de ontsteking steeds vroeger komt te staan. En dat is weer slecht voor het motorblok.’

Als het een Engelse motor betreft, dan wordt er snel lacherig gedaan over olielekkage, maar deze Norton is zo droog als maar kan zijn. Het enige vet dat je vanaf de buitenkant ziet is dat van de ketting. ‘Er zit een normale ketting op, een o-ring ketting is net iets te breed. Om die passend te maken zou ik een paar millimeter van het deksel van de versnellingsbak moeten verwijderen. Dat vind ik de moeite niet. Als ik de ketting regelmatig uitkook, houdt deze het zo’n 10.000 km vol. Zo’n ketting is op rol te koop, dus niet duur.’

Het frame van de Commando is nog nooit opnieuw gespoten of gemoffeld en ziet er nog goed uit. Zoals alles aan deze Engelse klassieker er goed uitziet. Geen wonder dat geen haar op het hoofd van de eigenaar eraan denkt om de Norton van de hand te doen. ‘Deze motor gaat nooit meer weg. Het is soms zo erg dat wanneer ik mijn schuur inloop, ik een stoel pak om eens rustig van het uitzicht op de Norton te genieten. Dat zegt denk ik genoeg.’

Tekst en foto’s: Peter van der Sanden

Technische gegevens Norton Commando 750 Long Range