Marathonmotor Harley-Davidson XLH 883 Sportster: een Sportster in BSA-outfit

Hoe komt iemand die verknocht is aan het merk BSA ertoe om op een Harley-Davidson te gaan rijden? Ad van Boheemen heeft er een simpele uitleg voor. In 1994, toen hij zijn Harley-Davidson 883 Sportster kocht, was er in zijn optiek niets anders te koop wat aan zijn motorverwachtingen voldeed. De Sportster is volgens Ad desondanks een ‘halffabricaat’.

Ad verbouwde heel veel aan zijn Sportster en is van zijn motor gaan houden. Dat hij de Sportster na dertig jaar en 180.000 km nog steeds heeft zegt genoeg. Maar desondanks is hij toch nog het meest trots op de vier BSA’s die hij ook nog in zijn schuur heeft staan.

Man en motor

1 van 3

In 1970 ging de nu 72-jarige Ad van Boheemen uit Hoorn op zoek naar zijn eerste motor, maar als middelbare scholier was zijn budget zeer beperkt. De film Easy Rider was een jaar eerder verschenen en dat had zo zijn invloed op motorrijders. Choppers raakten in trek en hij vond er eentje voor 850 gulden (zo’n 390 euro). Een tot chopper omgebouwde H-D Liberator. ‘Ik ben met die motor naar Zuid-Frankrijk gereden, maar vraag niet hoe. Bij de grens tussen België en Frankrijk vroeg de douane wat er in de jerrycan zat die ik achterop had gebonden. Nou, dat was mijn olievoorraad. En dat was nodig ook. Ik startte in Haarlem en moest in Antwerpen al een liter olie bijvullen. Die H-D ging snel weer de deur uit en met het geld dat ik ervoor kreeg kon ik een BSA A7 kopen. Een prima motor al was het aantal rij-uren ongeveer gelijk aan het aantal sleuteluren. Op zich geen ramp, want ik sleutel graag aan oude motoren. Om toch te kunnen blijven rijden kocht ik nog een BSA zodat ik er altijd eentje had die rijklaar was. Later heb ik in mijn vaders VW-busje Nederland afgestruind voor BSA-onderdelen. Op veel plekken waar ik toen kwam, kreeg ik het materiaal gratis mee. Op één plek zelfs een complete motor in onderdelen. Ik raakte steeds meer verknocht aan BSA, zodanig dat ik in 1975 lid werd van de zojuist opgerichte Nederlandse BSA Owners Club. Vervolgens heb ik vijftien jaar, waarvan tien jaar als voorzitter, in het bestuur gezeten.’

Halffabricaat

In 1994 was Ad naast zijn BSA’s op zoek naar een andere motor. ‘Ik zocht naar een nieuwe of bijna nieuwe twin in “sportstoer”-uitvoering met karakter. Helaas was de keuze niet groot: voor een BMW voelde ik me een halve eeuw te jong, een Ducati was me te sportief en te ingewikkeld met die desmo-koppen, de Guzzi-modellen van begin jaren 90 vond ik te sullig, de (net uitgekomen) Triumph Trident 750 had een cilinder te veel, Laverda en Norton bestonden niet meer en een Japanner kopen was geheel tegen mijn principe. Bleef over: een Harley-Davidson Sportster. Maar zo’n Sportster is in mijn beleving een halffabricaat Je moet er zelf nog een motor van maken. Wie bedenkt het om de nummerplaat zo hoog boven het achterlicht te plaatsen? Die hoort eronder te zitten. Ik vond een bijna nieuwe Sportster van een jaar oud met slechts 3.800 km op de teller. En toch werd ik al de derde eigenaar van deze Sportster. De eerste kwam sneller dan verwacht in aanmerking voor een woning, had geld nodig en verkocht de motor aan een jongedame die na een paar maanden opeens ging verhuizen en ook geld nodig had. Zij zette de Sportster te koop in Bigtwin. Ik heb de motor van haar gekocht. De motor was toen in originele staat. Na een ritje van een half uur op mijn nieuwe aanwinst had ik al pijn in mijn rug op dat rotding. Het stuur was te hoog, de voetsteunen stonden te ver naar voren, het zadel beviel me niet (ik zat met opgetrokken knieën op de motor) en het duozitje leek nergens op. En ik zat altijd met mijn rechterknie tegen het grote luchtfilter aan. Kortom, tijd voor een remake.’

1 van 6

Aangepast

Wat betreft die remake ging Ad zeer grondig en voortvarend te werk. ‘Ik kocht de motor voor 3.000 gulden (zo’n 1.370 euro) onder de nieuwprijs. Ik had de valse hoop dat ik voor die 3.000 gulden mijn motor geheel eigen kon maken. Uiteindelijk kwam ik uit op een veelvoud daarvan. De Sportster moest zijn naam (Sport) eer aan doen. Het stuur ging d’r af en ik monteerde clip-ons en een klein stuurkuipje. Bij Haan Wheels werden nieuwe wielen (aluminium velgen en rvs-spaken) gemaakt, waarbij de originele 19inch-voorvelg en de 16inch-achtervelg plaats maakten voor 18inch-exemplaren. De remmen werden ook flink aangepakt: vierzuiger Billet-remklauw en stalen remleidingen. Voor een betere zit maakte ik in de stijl van mijn BSA’s een nieuw zadel. De positie van de voetsteunen zinde me totaal niet. Ook hiervoor heb ik een oplossing bedacht. Het (laten) maken van een nieuwe tank was een kostbare onderneming. Ik heb zelf een houten voorbeeld gemaakt waarmee tankbouwer Eric Casius aan de slag kon om een metalen exemplaar te maken. En dat is goed gelukt. Zelf heb ik van polyester twee zijkoffers gemaakt die na dertig jaar nog steeds prima voldoen. Wanneer me wordt gevraagd wat ik nog anders zou willen aan mijn motor dan is het antwoord “niets”. Want alles wat ik anders wilde heb ik al aangepast.’

Marathonmotor Moto Guzzi California III: tijdelijke Guzzi werd blijvertje

Samen met zijn vrouw, die aanvankelijk ook BSA reed maar in 1996 een Cagiva River kocht, doorkruiste het tweetal grote delen van Europa. En met de komst van twee dochters bracht eerst een zijspan en later een aanhangwagentje uitkomst voor de bagage. ‘Zelfs met twee personen en een aanhanger haalde ik gemakkelijk een verbruik van 1:22. Het olieverbruik van de 883 Sportster is nooit buitensporig hoog geweest.’

1 van 3

Onderweg

Motorrijden is leuk, maar sleutelen en aanpassingen doen aan de motor vindt Ad van Boheemen misschien nog wel net zo leuk. Geen wonder dus dat Ad het meeste onderhoud aan zijn motoren zelf doet. ‘Mijn BSA-motoren kan ik bijna blindelings uit elkaar halen, maar met de Harley ligt dat toch iets anders. Ik doe wel bijna alles zelf, maar als ik er niet uit kom en onderdelen nodig heb dan ga ik naar Harley-dealer West Coast Motors in Alkmaar, waar ze me altijd prima helpen. Reparaties die regelmatig om de hoek komen kijken zijn kapotte achterschokdempers, kapotte of versleten aandrijfriem en veelvuldig vervangen van de remschijf voor. H-D schrijft voor de aandrijfriem iedere 80.000 km te vervangen, maar ik haal meestal niet eens de 40.000 km. Drie keer is de riem onderweg stuk gegaan. Toen dat in Denemarken tijdens een treffen gebeurde, had ik geluk; er was in de buurt een nieuwe op voorraad. Samen met een vriend heb ik die in drie kwartier gemonteerd, want gelukkig is de riem te monteren zonder dat je aan het frame moet schroeven. Eerder had ik al eens een steentje in de riem gehad, maar wonderwel is de riem toen niet geknapt. Een andere keer knapte de riem net voordat ik thuis was. Eentje meenemen is lastig, maar tijdens een trip door Spanje heb ik dat wel gedaan. Ik heb de riem toen om een van de koffers gebonden. Maar goed ook, want in de buurt van Barcelona knapte de riem.’

Als er problemen onderweg zijn dan weet Ad die meestal zelf op te lossen. Maar bij het ontbreken van de juiste onderdelen lukt dat niet. ‘In het voorjaar van 2005 ben ik een week naar Engeland geweest en kwam onderweg stil te staan door een gebrek aan (accu)spanning. De AA heeft me naar een immens grote Harley-dealer in Stockport gebracht, maar daar wilden ze mij niet helpen met als argument dat ze geen onderdelen op voorraad hadden. Ze wilden niet eens kijken wat er aan de hand was! Er zat niets anders op dan met de sneltrein naar Harwich te reizen. De ANWB heeft mijn motor enige tijd later thuisgebracht. Toen ik op zoek ging naar de oorzaak bleek de spanningsregelaar overleden. Met een nieuwe regelaar en een nieuwe accu had de Sportster er weer zin in. Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat die sukkels in Engeland dit niet hebben kunnen of willen oplossen. Sindsdien neem ik op een reis naar het buitenland altijd een acculader mee.’

180.000+

Behalve problemen van mechanische aard is het ook wel eens misgegaan met motor en berijder. ‘Ik reed op de A2 bij Breukelen, dat weet ik nog, en werd wakker in het ziekenhuis. Zelf weet ik niet wat er is gebeurd. Ik heb later gehoord dat een paar automobilisten rare manoeuvres uithaalden waardoor ik in de problemen kwam. Met een lichte hersenschudding en drie gebroken ribben kwam ik er goed vanaf. Net als mijn motor, die slechts een deuk in de tank opliep. Omdat de tank toch opnieuw gespoten moest worden, heb ik toen de kleurstelling zwart-oranje, zoals die nu nog is, bedacht.’

De Sportster was voorzien van uitlaten die steeds meer lawaai maakten. Reden voor Ad om op zoek te gaan naar iemand die nieuwe uitlaten voor zijn motor kon maken. Een verbrande uitlaatklep zorgde in 2007 voor een onvoorziene kostenpost. Omdat er wat roest op het frame te zien was, besloot Ad het frame te laten poedercoaten en tegelijk de binnenpoten van de voorvork te vervangen. De laatste, wat grotere ingreep dateert alweer van 2019 toen na een reis van Gibraltar naar Nederland de koppeling kuren begon te vertonen. Met nieuwe koppelingsplaten was het probleem verholpen.

De kilometerteller van de Sportster staat op 77.000 km. ‘Daar moet dan uiteraard een één voor en omdat de teller om uiteenlopende redenen tijdens enkele reizen de geest heeft gegeven, ligt de werkelijke stand ruim boven de 180.000 km. Rijden zonder kilometerteller is lastig, vooral vanwege het plannen van tankstops.’

Harley-Davidson XLH 883 Sportster op de brug

Dat Ad van Boheemen op een frisse ochtend helemaal vanuit Hoorn naar de MOTO73-expert in Volkel moet komen deert hem niet. ‘Slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel en handvatverwarming is voor watjes’. Daarmee is de toon gezet. Ad is letterlijk en figuurlijk een doorgewinterde motorrijder, zoveel is duidelijk. Maar rijden in de pekel probeert hij tot een minimum te beperken. ‘Voor het behoud van je motor kun je dat beter zo weinig mogelijk doen’, is de ervaring van Ad.

Na een kort proefritje merkt de MOTO73-expert op dat de motor heel soepel rijdt en dat het schakelen zonder bijgeluiden verloopt. ‘Als de motor koud is, hoor je wel een klik tijdens het schakelen. Maar eenmaal op temperatuur is dat geluid weg’, weet Ad.

Bij licht aanraken van de voorrem trilt de rem een beetje. Dat kan duiden op een kromme schijf, maar dat blijkt na controle niet het geval. Wel is de schijf op de ene plek net iets meer versleten dan op een andere plek. Dat veroorzaakt het trillen. Bij stevig inknijpen van de voorrem verdwijnt het trillen. De balhoofdlagers zijn in orde, net zoals de wiellagers voor en achter. Het motorblok is perfect oliedicht. ‘Ik heb een keer een lekke pakking van het verticaal deelbare carter gehad. Omdat ik nooit eerder een blok van een H-D open heb gehad, heb ik het blok wel zelf uitgebouwd maar voor reparatie toch hulp gezocht bij een motorzaakje in Zwaag. Dat heb ik ook gedaan toen de uitlaatkleppen vervangen moesten worden.’

Wanneer je de speling op het schakelpedaal voor lief neemt schakelt de Sportster soepel. De vering, achter zijn de schokdempers al meerdere keren vervangen, functioneert naar behoren. Roest is nergens te zien, wat natuurlijk komt doordat het frame opnieuw is gepoedercoat.

Voor de volledigheid wordt ook nog even de compressie gemeten. Die is dik in orde. Op elektrisch gebied steekt deze motor heel simpel in elkaar. Twee keer heeft de spanningsregelaar de geest gegeven. Dat leverde een keer een kapotte accu op. Er is technisch gezien niets mis met deze H-D in BSA-outfit.

Net als zijn BSA’s zal Ad deze Harley nooit van de hand doen. ‘Ik heb wel eens gedacht aan inruilen op een Buell S3 Thunderbolt. Reed prima, maar de Sportster heb ik helemaal MIJN motor gemaakt. En wat moet ik met bijna 100 pk? Daar zit ik echt niet op te wachten. Ik ben lid van drie motorclubs: BSA Owners, Sportster Owners en VIM (Vereniging Interessante Motorrijwielen) en ben ook nog actief als freelancejournalist voor een oldtimerblad. Daardoor staat mijn leven voor een groot deel in het teken van klassieke motoren. Dat bevalt me prima.’

Foto’s: Peter van der Sanden

Technische gegevens Harley-Davidson XLH 883 Sportster*

*betreft technische gegevens van een ‘normale’ Sportster, niet van de aangepaste Sportster in dit verhaal