Het bijzondere verhaal achter het ontstaan van de MXoN in… Nederland!

De kans is groot je bij het horen van Landgoed Duinrell direct denkt aan achtbanen, het Tikibad of heel misschien zelfs wel aan mascotte Rick de Kikker. Dat geloven wij allemaal wel. De reden dat we ons richten op Duinrell is veel mooier, want in 1957 werd daar de basis gelegd voor wat we nu kennen als de Motocross of Nations, de grootste crosswedstrijd ter wereld! 

Weet je wat het oudste individuele wereldkampioenschap in de motorsport is? De GP wegrace? Het WK motorcross? Mis, het is het wereldkampioenschap speedway, dat in 1936 werd ingesteld. De wegrace volgde pas in 1949, de motorcross in 1957. Teamkampioenschappen waren er al wel eerder. De geschiedenis van de Zesdaagse gaat zelfs terug tot 1913! Het tweede teamkampioenschap werd in 1947 ingesteld en daarbij hebben Nederland en België een grote rol gespeeld. Vanuit Nederland was dat Piet Nortier, voormalig hoofdredacteur en uitgever van MOTOR en tevens official die het schopte tot voorzitter van de internationale motorbond FIM. Vanuit België was dat de journalist Jacques Ickx, de vader van de later bekende autocoureur Jacky Ickx. Zij legden de basis voor de Motocross des Nations, nu omgedoopt tot Motocross of Nations (MXoN), waarbij voor de organisatie uiteraard de KNMV werd ingeschakeld. Er werd die eerste keer gereden in de duinen van Duinrell, een landgoed van de adellijke familie Van Zuylen van Nijevelt in Wassenaar, tegenwoordig bekend van Attractiepark Duinrell. Heel vreemd is dit niet, want daar werden de terreinwedstrijden – zoals de cross toen werd genoemd – al een jaar of tien georganiseerd door de Motorclub Wassenaar en Omstreken.

Wereldtitel

Met die wedstrijden kon worden begonnen nadat het Landgoed Duinrell in 1935 voor het publiek werd opengesteld. De plaatselijke motorclub was er snel bij om met succes te vragen of ze daar wedstrijden zou mogen organiseren. Zo ontstond de Duinrell-terreinrit. In de Tweede Wereldoorlog werd er niet gereden, maar enkele maanden na het einde van de oorlog werd op 20 oktober de draad weer opgepakt met een Holland-België, waaraan ook enkele Canadezen op legermotoren deelnamen. Het jaar erop werden er de Nederlandse kampioenschappen gehouden, inclusief zijspannen. Er werd op Duinrell natuurlijk gereden in het duinzand en op veel plekken langs de baan stonden bomen, maar een afzetting zoals wie die nu kennen, was nergens te vinden. Het dat werd opgelost? Feitelijk vormden de toeschouwers de afzetting langs het parcours… Toeschouwers die bovendien niet te beroerd waren om een in het mulle zand gevallen rijder overeind te helpen. En dat was nodig, want de niet al te krachtige motoren hadden het zwaar in het mulle zand, waardoor de rijders, met op hun hoofd een pothelm, geregeld moesten bijsteppen. Bovendien bestonden er nog geen specifieke terreinbanden. Een lange afdaling in het duinzand was daardoor puur overleven

De Holland-België van 1945 was de voorbode van een uitgebreidere landenwedstrijd op Duinrell in het jaar erna. Daaraan namen op 26 oktober 1946 twee teams uit België en Nederland deel en één team uit Engeland. Het tweede team van België won voor Engeland en het Nederlandse B-team. Afgevaardigden van deze drie landen dienden bij de FIdCM (zo heette de FIM destijds) in het voorjaar van 1947 een verzoek in om deze geslaagde landenwedstrijd de status van wereldkampioenschap te verlenen. Dat verzoek werd gehonoreerd en zo kwam er daarom al meteen vanaf dat jaar een landenwedstrijd onder de naam Motocross des Nations.

Tijd bepaalt uitslag

Aan de eerste WK-wedstrijd, verreden op zaterdag 26 juli op Duinrell, namen dezelfde landen deel als het jaar ervoor. De teams bestonden uit maximaal zeven rijders: vijf strijdend voor het klassement en twee reserves. Die reserves mochten wel aan de races deelnemen, maar hun resultaten telden niet mee voor de teamuitslag. Op het programma stonden twee manches van elk acht ronden. In totaal betekende dat zo’n 25,6 kilometer ploegen door het mulle zand… 

De Ariel Colts van Aad Versteeg: ‘We moeten die lichte motorfietsjes koesteren’

Anders dan nu golden voor het bepalen van de uitslag niet de plaatsen waarop de rijders over de finish kwamen, maar de gereden tijd. Van elk team telden de beste drie totaaltijden over de twee manches. De verschillen bleken uiteindelijk uitermate klein te zijn, want op een totaaltijd van net iets minder dan vier uur zat er een verschil van slechts negen seconden tussen het A-team van de Britten en het B-team van de Belgen. Het was sowieso een overwinning op het nippertje, want slechts drie van de vijf Britten finishten in beide manches. Van de beide Belgische teams werden vijf rijders geklasseerd. Meer dan 12.000 toeschouwers waren die dag getuige van de geboorte van de Motorcross des Nations, waardoor duidelijk is dat de interesse in deze unieke landenwedstrijd altijd zeer groot is geweest. En er zijn meer overeenkomsten, want de loting speelt nog altijd een grote rol. Tegenwoordig voor de startpositie van de kwalificatieheat, in de jaren vijftig zelfs voor de startopstelling van de wedstrijd. Voor er überhaupt kon worden gestart, moesten eerst de drie volksliederen van Nederland, België en Engeland worden gespeeld. Met meer dan veertig deelnemende landen is dat tegenwoordig gelukkig niet meer het geval. 

De beste individuele prestatie over twee manches werd overigens geleverd door de Belg Auguste Mingels (Triumph), die in de eerste reeks met een achterstand van bijna vijftig seconden tweede was geworden, achter de Brit Bill Nicholson (BSA). Geen probleem; het ging immers niet om de klassering, maar om de tijd. In de tweede reeks was Mingels precies een minuut sneller dan zijn landgenoot Marcel Meunier (Triumph), met 1.16.06,3. Tweede werd Nicholson, op bijna één minuut, vierde de Brit Hugh Viney (AJS) op ruim tweeënhalve minuut. Het resultaat van Viney telde echter niet mee voor het teamresultaat, want hij was reserverijder van het Britse B-team.

Cross en wegrace

Beste Nederlander was Hendrik Veer (Matchless), zoals hij in het programmaboekje stond vermeld. Hij werd uiteindelijk vierde en negende in de manches. Heel knap, maar als je weet dat Hendrik Veer later in actie kwam onder de naam Drikus Veer, dan weet je dat er nog veel betere resultaten aan zouden komen. Op de weg, want dit was direct zijn enige optreden in de Motocross des Nations. Daarna stapte werd hij wegracer en baarde in 1955 opzien door vierde te worden in de 500cc-klasse tijdens de TT van Assen. Een opvallende deelnemer in het Nederlandse B-team was Dick Renooy, dezelfde coureur die een jaar later op een Eysink de 125cc-klasse van de TT won!

In het teamklassement kwam Nederland er niet aan te pas, want het A-team kon slechts twee resultaten noteren. Naast Drikus Veer finishte Jan van Tilburg (Matchless) in beide manches. Van het B-team was Joop van Heukelom (Triumph) de enige die beide manches uitreed. De teams werden zo vijfde en zesde. 

Hoewel er slechts drie landen aan meededen, werd de wedstrijd een succes en – zo blijkt achteraf – werd op 26 juli 1947 de basis gelegd voor een wereldkampioenschap voor landenteams, een titelstrijd die aanvankelijk nog niet al te veel landen aantrok. In 1948 verdubbelde het aantal landen, want naast de drie van Duinrell kwamen daar Frankrijk, Zweden en Luxemburg bij. Bij de tiende editie, verreden in Namen, waren nog steeds slechts zes landen present: Groot-Brittannië, Zweden, België, Nederland, Denemarken en Duitsland. Weer tien jaar later waren er tien landen, met ook Oost-Duitsland, Italië, Zwitserland en de Sovjet-Unie op de startlijst. Voor de dertigste editie stonden veertien landen aangemeld.

Oranje-succes

Naast de Motorcross der Naties (voorbehouden aan 500cc-motoren) was er vanaf 1961 de Trofee der Naties voor de 250cc en vanaf 1981 de Coupe der Naties voor de 125cc. In deze laatste categorie zegevierde Nederland ook, net als in 2019 tijdens de MXoN in Assen! In 1984 gebeurde dat met de rijders John van den Berk, Dave Strijbos, John Hensen en Jan Postema. In 1985 werden de drie landenwedstrijden samengevoegd tot één wedstrijd, de Motorcross der Naties, aanvankelijk voor 125cc, 250cc en 500cc. Na de teloorgang van de 500cc (en later de 650cc) werd de derde klasse een Open Klasse, waarin de keuze van de cilinderinhoud vrij is. Die formule bestaat nu nog steeds. Het samenvoegen van de drie klassen heeft geleid tot een sterke toename van het aantal deelnemende landen. Zo waren er die eerste keer in het Duitse Gaildorf 21 landen. Vier jaar geleden in Engeland waren het er maar liefst 38. Ondanks de voor veel landen dure reis naar de VS waren er drie jaar geleden in Red Bud toch nog altijd 30 landen present. In Assen waren er in 2019 zelfs meer dan 40 landen aanwezig!

Jack Middelburg: That naughty Dutchman

En al die landen gaan voor zilver, niet voor goud. Een uitspraak die uiteraard enige uitleg vraagt. 

Het winnende team krijgt tegenwoordig de Peter Chamberlain Trophy, een wisselbeker, maar dat was niet altijd zo. Er was eerst een ‘gewone bokaal’. Nadat de Britten in 1949 op Brands Hatch de landenwedstrijd voor de tweede keer hadden gewonnen, was de in 1947 ingestelde wisselbeker echter definitief voor hen. De Britse bond ACU besloot daarom een nieuwe trofee beschikbaar te stellen. Na zijn overlijden in 1954 werd die beker genoemd naar Peter Chamberlain, destijds vice-voorzitter van de International Sporting Commission van de FIdCM en een groot liefhebber van de motorcross.