Yamaha FJR1300AS Ultimate Edition – Eerste test

Het ultieme einde

Yamaha’s FJR1300 Ultimate Edition mag je ook gerust Final Edition noemen. Het is dankzij Euro 5 binnenkort over en sluiten voor de toermotor. Spijtig, want de FJR is dan wel oud, maar zeker nog niet versleten.

Een ultieme bestemming als laatste testlocatie had deze Ultimate Edition wel verdiend. Ik weet zelfs exact waar: de hoogvlakten rondom Madrid waar Yamaha ooit de AE-versie (die met elektronische vering) lanceerde. Die introductie staat nog altijd in mijn persoonlijke top-3 van motorlanceringen. Twee dagen achtereen schotelde Yamaha ons een serieus aantal toerkilometers voor onder een strakblauwe lucht. ’s Ochtends kwam de temperatuur net boven nul uit, maar met het verstrijken van de uren werd dat een heerlijk temperatuurtje. De man die de route had uitgezet wist precies wat hij deed. Twee dagen lang zwierden we door glooiende bochten van topkwaliteit. Extreem krappe bochten blonken uit door afwezigheid waardoor de FJR het trucje kon laten zien waarin hij zo goed is: op snelheid bochten aaneenrijgen, maar wel in alle comfort.

Knoppen op een kluitje

De Ultimate Edition van de FJR1300 onderscheidt zich van de reguliere varianten – die overigens gewoon nog steeds te koop zijn – door zijn zwart-gouden kleurstelling. Yamaha zwaait een klassieke toerfiets heel toepasselijk uit met de klassieke kleurcombinatie, die we kennen van de John Player Special F1-wagens. Verder heeft de machine een hogere toerruit en een bredere stroomlijn die benen en voeten beter beschermen.

We gaan op pad met een exemplaar met elektronische vering en koppeling. Die laatste heet weliswaar AS (Automatic Shift), maar AC (Automatic Clutch) is meer op zijn plaats. De motor schakelt namelijk niet zelf op. Opschakelen gaat – vertrouwd – met de linkervoet of met de flippers op de linker stuurhelft. Onder de 25 km/u schakelt de bak, desgewenst, wel automatisch terug. Hoewel de koppeling op zich mooi oppakt, ontgaat de meerwaarde van AS me een beetje. Ga – als je toch moet schakelen – wat mij betreft óf voor een volautomaat, óf voor een gewone versnellingsbak.

Het AS heeft nog een nadeeltje, het is erg vol op de linker stuurhelft. Op een kluitje zitten de knoppen voor: op- en afschakelen, knipperlicht, groot- en seinlicht, cruisecontrol, terugschakel activeerknop, claxon en het doorlopen van de menu’s (ook nog eens door middel van twee knoppen).

Rechts aan het stuur regeert de rust. Alleen de Mode-knop gaat er direct op Sport in plaats van Tour. De FJR1300 straalt van nature nog altijd uit dat hij niet van het truttige toeren is, maar meer van het kwieke. Het dashboard straalt ook rust uit en is tegelijk een graadmeter. De Yamaha raakt op leeftijd. Op een dikke toermotor hoort zo langzamerhand een kleurrijk tft-scherm met ingebouwde navigatie en infotainment en geen lcd-dashboard. Al is het wel compleet en overzichtelijk.

Die vering moet op hard

Met het zadel op de hoge stand hebben benen volop ruimte. De zitplek is nog altijd riant en aangenaam dynamisch. Geen ingekakte zithouding, maar juist licht voorovergebogen en dat past prima bij de kwieke toerintenties. De hoge toerruit blijft in de laagste stand, anders kijk je noodgedwongen door het scherm. De bovenkant van de ruit klappert hinderlijk door de rijwind, maar levert geen hinderlijke turbulentie op. Vanzelfsprekend beschermt de bredere stroomlijn je onderlijf goed tegen de elementen.

De motor is uitgerust met elektronische vering en die staat bij het wegrijden op standje comfortabel. Het waterbedgevoel kan me niet bekoren en het pleit voor de logische elektronica dat de vering een paar tellen later al op Standard staat. De FJR1300 komt pas echt tot zijn recht als niet veel later Hard wordt geselecteerd. De motor wordt niet zo snoeihard dat het comfort er onder lijdt, maar het stuurgedrag gaat er met sprongen op vooruit. De motor stuurt gemakkelijker in en houdt zijn lijn met twee vingers in de neus en uiterst stabiel vast. Het is direct weer de motorfiets die ik me herinner uit Madrid met een onverzettelijk rijwielgedeelte dat uit graniet lijkt gehouwen. Vanzelfsprekend zit het ook snor met de rechtuitstabiliteit op hoge snelheden.

Met de FJR aan de hand snap je prima dat allroads een immense hap uit de toertaart hebben genomen. Een allroad is lichter, handelbaarder en laat zich makkelijker aan de hand nemen. Eenmaal aan de rol heeft een toermotor echter absoluut zijn kwaliteiten. Als vanzelf droom je weg van kilometers wegmalen als een vorm van alternatieve stresstherapie. Om het leuk te houden moet de nadruk niet volledig op toercomfort liggen, maar ook op sportieve kwaliteiten. De FJR1300 heeft die nog altijd.

Prima maatje

De toerenteller bewijst dat het motorblok nog duizenden en duizenden toeren extra mag draaien, maar de naald wijst noodgedwongen 3.000 tpm aan. De kilometerteller staat op 100 km/u en, ondanks de lege snelwegen door de Intelligente Lockdown, is dat tegenwoordig de maximum snelheid. De gedachten dwalen automatisch af naar die twee magische dagen in Spanje. Twee dagen waarin maximum snelheden niet leken te bestaan. Kilometers waarin de vier-in-lijn wel zijn hele toerenbereik doorliep en keer op keer indruk maakte met onwaarschijnlijk spierballenvertoon zonder hinderlijk te trillen. Bovenal draaiden we kilometers achtereen bochten zonder ook maar een keer de remmen aan te raken. Alles ging op souplesse en koppel en dan heb je een prima maatje aan een Yamaha FJR1300.

De motor houdt zijn lijn met twee vingers in de neus en uiterst stabiel vast.

+ Machtig blok, prima ergonomie, actieradius, strak rijwielgedeelte, al twee decennia gewoon goed gebleven

– Vibrerend windscherm, begint op jaren te komen, drukke knoppenwinkel links, meerwaarde AS?

Conclusie

‘De FJR is als iemand die vlak voor zijn pensionering zit en zijn tijd uitzingt’, was mijn eerste gevoel. Op vlakken als elektronica beginnen de jaren te tellen. Met het verstrijken van de kilometers draaide mijn mening 180 graden. Deze toerfiets bewijst al twintig jaar dat gewoon nog altijd bijzonder is. Het hoeft niet over de top bij een toerfiets. Meer dan een dijk van een blok, een uitgekiend rijwielgedeelte, een goede ergonomie en een ontwikkeltraject met visie is niet nodig om een tijdloze toertopper neer te Tzetten. De pluspunten uit 2001 zijn nog altijd pluspunten: een beresterk blok verveelt nooit, een stijf en tegelijk comfortabel rijwielgedeelte evenmin. De ultieme Yamaha FJR1300 hoeft voor mij geen automatische versnellingsbak te hebben. Een gewone bak met koppeling doet meer recht aan een rechttoe-rechtaantoermotor die bijzonder is omdat hij al die jaren gewoon en zichzelf is gebleven. Jammer dat het verplichte einde voor deze Laatste Mohikaan nadert, want op pure rijkwaliteiten kan hij nog jaren mee.

Terug in de tijd: Yamaha FJR1300

Last Journey and Ride

Met de slogan ‘Built for a bigger planet’ introduceerde Yamaha in 2001 de FJR1300. Strenge emissie-eisen moeten diezelfde planeet redden, maar kosten de Yamaha de kop. Een ode aan deze toerfiets is op zijn plek.

Verf zien opdrogen is nog spannender dan alle aanpassingen opsommen die Yamaha aan de FJR1300 deed. Het lange leven van de toerfiets bewijst dat het origineel al zo knap in elkaar stak, dat de motor door de jaren heen amper wijzigde. Nog even een Triviant-vraag tussendoor: waarvoor staat FJR? Het antwoord luidt: Fast Journey and Ride. Twee jaar na de introductie kreeg het model ABS, een effectievere kuip en windscherm. Drie jaar later in 2006 werd de ruit nog eens aangepakt, kwamen er ventilatieopeningen voor frisse lucht in de kuip en groeide de swingarm met 35 millimeter. Bovendien introduceert Yamaha de halfautomaat AS. In 2013 maakt de FJR1300 flinke stappen op het gebied van elektronica. Hij krijgt ride-by-wire, rijmodi en cruisecontrol. Elektronische vering en een upsidedownvork maken in 2014 hun opwachting op het AE-model. In 2016 pakt Yamaha voor het laatst uit met haar toerfiets. Die krijgt een zesde versnelling, een slipperclutch en volledige led-verlichting.

Beroemdste FJR1300

Er is een FJR die iedereen kent, zelfs mensen die nog niet eens weten wat Yamaha is. Het is de motor die het tot in DWDD schopte. Iedereen kent de beelden van de Franse journalist die voor het oog van de camera met motor en al de kade afrijdt en meters dieper in een zeilboot belandt.

Slechtste FJR1300

Na zijn allerlaatste werkdag ooit reed mijn motormaatje Peter in gedachten naar huis. Tot op de linkerbaan van de A7 het achterwiel van zijn geliefde FJR vast sloeg. Met meer geluk dan wijsheid slipte hij – een ellenlange rubberstreep als bewijs van het noodlot achterlatend – tot op de vluchtstrook. Het linksysteem van de achterdemper bleek afgebroken. De motorzaak die het onderhoud van de motor deed, had het verplichte onderhoud vanwege het stevige prijskaartje achterwege gelaten. Dus eigenlijk moet dit kader ‘Slechtste dealer’ heten, want Peter was maar wat blij met zijn FJR.

Leukste FJR1300

Keer op keer tuinde de bestuurder van een grijze FJR1300 er bij het opdraaien van het rechte eind van het circuit van Croix-en-Ternoix weer in. Overenthousiast in achtervolging op zijn maatjes dook hij net als een coureur uit de MotoGP diep achter zijn ruitje. Meestal besefte hij na tien meter wel dat zoiets zinloos is achter een fors toerscherm en zichtbaar lachend knalde hij rechtop het rechte einde af.

Tekst: Ad van de Wiel
Fotografie: Jarno van Osch