In Memoriam André Malherbe (1956-2022): Altijd willen winnen

André Malherbe overleed vorige week op 66-jarige leeftijd. De Waal werd drie keer wereldkampioen motorcross in de 500cc-klasse en zat na een ongelukkige val in de Dakar-rally ruim de helft van zijn leven in een rolstoel.

Fotografie: Jan Boer

Vader André Malherbe had een motorzaak. Het was daarom logisch dat de op 21 maart 1956 in Huy (Hoei voor de Vlamingen) geboren André al op jonge leeftijd met motoren in aanraking kwam. Op z’n zesde kreeg hij een Honda Monkey. Lang reed hij daar niet op, want er volgde al snel een tot crosser omgebouwde 50cc-Honda. Een Nederlandse AGS (Akkerman-de Groot-Special) was de eerste echte crosser en daarmee reed de jonge André op z’n elfde zijn eerste wedstrijd bij een liefhebbersbond. Door een verandering in de Belgische wetgeving (jongeren onder de 18 mochten niet langer in wedstrijdverband crossen) ging hij in 1973 noodgedwongen van start met een Franse licentie. Dat deed hij als fabrieksrijder van Zündapp. De Duitsers hadden hem aangetrokken voor de FIM Cup 125cc, de voorloper van het wereldkampioenschap. Malherbe behaalde de titel en prolongeerde die een jaar later. Hij was inmiddels 18 en vanaf dat moment kwam hij weer uit namens België. De 125cc-klasse kreeg in 1975 de WK-status. Vanwege een beenbreuk kon Malherbe slechts aan vijf van de twaalf GP’s deelnemen, maar werd toch nog zevende in de door zijn landgenoot Gaston Rahier gewonnen competitie.

Contract bij Honda

Daarna startte André Malherbe op een KTM twee jaar bij de kwartliters. Eerst voor de Belgische importeur Jaak van Velthoven, en toen zijn resultaten steeds beter werden vanaf halverwege het seizoen 1977 voor de Oostenrijkse fabrikant. In het Duitse Beuern behaalde Malherbe zijn eerste GP-overwinning. Op zijn 22e volgde de overstap naar de 500cc. Dat was het begin van een uitermate succesvolle carrière. In zijn debuutjaar werd hij op een KTM zesde.

HRC Honda onderkende het talent van de Waal en contracteerde hem voor twee seizoenen, 1979 en 1980. In 1981, tijdens zijn tweede contractperiode van twee jaar zei Malherbe: ‘Ik sluit niet uit dat er nogmaals een verlenging van het contract komt. Ik heb namelijk altijd een goed contact gehad met de mensen van Honda.’ Het contract werd daarna inderdaad nog twee keer met twee jaar verlengd. Maar liefst acht jaar zou Malherbe uitkomen voor het fabrieksteam van Honda, dat zijn thuisbasis in het Belgische Aalst had. In die periode eindigde hij slechts éénmaal niet bij de beste drie in het eindklassement. De oorzaak daarvan was te wijten aan een blessure.

In zijn eerste jaar bij Honda was er succes voor het team met de wereldtitel voor Graham Noyce. Achter Gerrit Wolsink ging de derde plaats naar Malherbe. Daarna volgden twee jaar waarin Dédé, zoals hij door z’n fans werd genoemd, de wereldtitel greep. In 1981 leek Malherbe aanvankelijk zijn wereldtitel gemakkelijk te kunnen prolongeren, maar door wat minder goede resultaten en sterk rijden van Noyce en Hakan Carlqvist bleef er van zijn puntenvoorsprong niets meer over. Steker nog, Noyce kwam na de Britse GP zelfs aan de leiding. Malherbe zei daar destijds over: ‘Dat deerde me niet, want ik wist dat mijn circuits nog zouden komen.’ Zijn circuits waren Namen en Ettelbrück. Nadat Noyce op de Citadel van Namen in de tweede manche was gevallen lag het initiatief weer bij Malherbe, die vleugels kreeg door de aansporingen van het Belgische publiek. Diezelfde toeschouwers stonden een week later in Luxemburg weer langs de baan. Daar behaalde hij zijn tweede wereldtitel.

IDM Superbike-coureur Rob Hartog over tegenslagen, twijfels, in jezelf blijven geloven en terugslaan

In 1982 tekende zich een tweestrijd af tussen Malherbe en Brad Lackey. Na zeven van de twaalf GP’s had Lackey vijf punten meer dan Malherbe. In de achtste GP, de thuis-GP van de Amerikaan in Carlsbad, liep Malherbe een breuk aan zijn scheenbeen op. Dat betekende einde seizoen voor de Belg.

Aan het seizoen 1983 begon Malherbe heel sterk, maar na vier matige GP’s achter elkaar, kwam Hakan Carlqvist opzetten als een belangrijke concurrent. Met een verschil van slechts zeven punten ging de wereldtitel naar de Zweed.

In 1984 dienden zich nieuwe rivalen aan. De sterkste was zijn Honda-teamgenoot Dave Thorpe, maar de Brit scoorde zo slecht in de GP’s van de VS en Canada dat winst in beide manches van de drie laatste GP’s hem niet verder brachten dan de derde plaats. Voor hem eindigden Malherbe als wereldkampioen, die aan het eind van het seizoen elf punten meer had dan Georges Jobé. In eigen land werd Malherbe geëerd met de Nationale Trofee voor Sportverdienste.

Thorpe had duidelijk gemaakt dat hij eraan zat te komen en dat bleek in zowel 1985 als 1986, waarin de Brit wereldkampioen werd. Malherbe werd in beide jaren tweede. De beslissing viel telkens in de laatste GP. Het verschil in punten bedroeg in 1985 tien punten en in 1986 slechts vijf.

Stijlicoon

Ondanks dat Malherbe nog steeds prima presteerde verlengde Honda zijn contract niet. Dat was voor hem, die op dat moment 28 GP’s had gewonnen, reden om te stoppen met de cross. Hij was erg prestatiegericht en was er niet van overtuigd dat hij met ander materiaal ook kon meestrijden om de wereldtitel. Hij zei daarover eerder: ‘Als ik merk dat ik niet meer bij de eerste drie kan eindigen stop ik, want dan is het niet langer interessant om door te gaan. Om ergens op het tweede plan mee te doen lijkt me niks.’

In 1979 was goed te zien dat Malherbe en Noyce teamgenoten waren, want beiden verschenen in Honda-rood aan de start. Een jaar later baarde Malherbe opzien door in het wit aan de start te komen. Hij zei daarover: ‘Iedereen rijdt zowat in dezelfde kleding rond. Ik wilde wat anders. Daarom rij ik nu in het wit. Dat maakt Honda niets uit.’

De vloek van de Belgische wereldkampioenen

Stoppen met de gemotoriseerde sport deed Malherbe niet na zijn afscheid van de motorcross. Hij ging in Frankrijk autoracen en bleek daarin ook succesvol te zijn, want hij behaalde de titel in de F3000. Maar de motorsport bleef lokken en daarom reageerde Malherbe positief toen hij door het Franse Sonauto Yamaha werd gevraagd deel te gaan uitmaken van hun team in de rally Paris-Dakar. Op 6 januari 1988 ging het mis. Malherbe reed in een zandwal, schoot over het stuur van zijn motor en brak zijn nek. Vanaf dat moment was hij vanaf de nek verlamd. Slechts zijn hoofd kon hij nog bewegen. Desondanks was hij niet afkerig van de motorsport, want hij werd later meerdere keren bij crosses gezien in zijn rolstoel. Zijn vrouw Sabine kon niet met de nieuwe situatie omgaan en dat leidde tot een scheiding. Voormalig GP-rijder Jean-Claude Laquaye en later samen met dochter Cassandre (die twee was toen Malherbe verlamd raakte) werden zijn steun en toeverlaat. Ondanks dat hij heel beperkt was klaagde Malherbe nooit en probeerde hij zoveel mogelijk wedstrijden van zijn dochter te volgen. Cassandre maakte carrière als amazone in de paardensport.

Met het overlijden van Malherbe is geen van de Belgische 500cc-wereldkampioenen van de jaren ’80 nog in leven, want eerder overleden al Georges Jobé en Eric Geboers.

Erelijst