Wie Zeeland zegt, denkt strand en zee, landbouw en visserij. Maar er zijn ook technische hoogstandjes: de Deltawerken en de Westerscheldetunnel, die is maar liefst zes keer zo lang als de IJtunnel in Amsterdam! Niet alleen voor techneuten, maar ook voor taalliefhebbers en toerrijders blijkt Zeeuws-Vlaanderen een bijzondere bestemming te zijn.
Door de Westertunnel dus, die sinds 2003 het verkeer tussen Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen laat stromen. Bovengronds doemen de nieuwe sluizen op die in Terneuzen worden gebouwd, weer een fraai staaltje Nederlandse techniek.
Ook voor taalliefhebbers valt er hier te smullen. Veel plaatsnaamborden zijn waarschijnlijk met superlijm en heavy-duty klinknagels vastgezet. Want welke Man’s Cave is compleet zonder zo’n blauwe plaat van Boerenhol, Boerengat, Akkerput of Vuilpan?
Hollandse Homerus
De Slijkstraat in Groede heet, ondanks zijn naam, het mooiste straatje van Zeeuws-Vlaanderen te zijn. Langs de kinderkopjes staan oude huisjes, met daarin onder meer huistheater De Twee Duiven, smikkelarij de Bakkerieje, theeschenkerij Schure en museum Vlaemsch Erfgoed. Een tweedehandsboekenwinkeltje verblijdt taalofielen en effent de weg naar het standbeeld van Jacob Cats op het Marktplein.
De Hollandse Homerus, nou ja, uit Zeeland dan. Ooit waren in Nederland de dichtwerken van Cats naast de Statenbijbel de meest gelezen boeken. Cats werd als volksdichter zelfs vergeleken met Homerus.
Wat Homerus en Cats waren voor de wereldliteratuur, is Levien de Blaey voor motorrijders die de mooiste stuurweggetjes van Zeeuws-Vlaanderen willen aansnijden. Al een paar keer eerder leidde Levien ons rond over zijn geboortegrond en ook nu staat de Suzuki-rijder paraat bij de Cats-sokkel op het Marktplein van Groede.
Technische uitvindingen
Bij Cadzand ruiken we de zee. We zien hem niet, want die technische hoogstandjes, de dijken, zijn er om het water uit het land en daardoor uit het zicht te houden. Na corona gaat in Sluis hopelijk Museum Het Bizarium weer open. Het is gewijd aan technische uitvindingen die nooit een succes zijn geworden. Een vijfwielige motorfiets staat nou net niet in de collectie, maar wel een helikopterfiets, een door honden aangedreven auto, een haargroeihelm en een zwemparaplu. Het is de museummensen Ann Geerinck en Marc de Jonghe niet alleen om de lol te doen, ze willen met hun expositie ook eren en inspireren.
Leonardo da Vinci is natuurlijk present, het genie dat al in de vijftiende eeuw een zelfrijdende wagen (‘automobiel’) bedacht. Met een heel andere kijk op het menselijk vernuft stappen wij weer in het zadel op het pleintje voor het voormalige schoolgebouw, waar aap-noot-mies heeft plaatsgemaakt voor hersenkronkels van een heel ander kaliber.
In Sluis kunnen ook taalliefhebbers een vreugdedansje maken, want wie Sluis denkt, zegt Van Dale. Deze grondlegger van het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal staat op een sokkel gegoten samen met zijn geboortejaren ‘1828-1872 te Sluis’
Er staan nogal wat sokkels in Zeeuws-Vlaanderen. De Nederlandse Maagd in Eede is geen creatie à la Carel Willink’s Simeon de Pilaarheilige, maar een gedenksteen voor het feit dat koningin Wilhelmina van Oranje-Nassau hier in Eede, op 13 maart 1945, na een jarenlang verblijf in Engeland weer voor het eerst voet op Nederlandse bodem zette.
Motoren van de Mosselman
In Philippine staat een mossel op een sokkel. Vroeger liep het water van de Braakman tot hier. In 1952 was het door inpoldering afgelopen met de plaatselijke mosselvisserij. Toch noemt Philippine zich trots Mosselstad Nummer Eén.
Is het al lunchtijd? Zo niet, dan verzetten we toch gewoon de wijzers van onze inwendige klok? We parkeren de motoren aan het pleintje met het Mosselmonument, waarvoor, blijkens verklarende tekst, zowaar een heuse Stichting Mosselmonument is opgericht die zich gesteund en gesterkt mag weten door een rij weldoeners uit onder andere industrie, horeca, bankwezen, middenstand en gemeente. Aan tafel! In restaurant d’Oude Haven komen de dampende schotels al snel op tafel.
Ook wie niet zozeer van taal dan wel door techniek is gecharmeerd, wordt in Philippine niet teleurgesteld.
Welkom bij de motoren van de Mosselman. Frans Vermeirssen laat niet alleen mosselliefhebbers het water in de mond lopen in zijn restaurant. Ooit het domein van aap-noot-mies staan de klaslokalen van de voormalige school in Philippine nu in het teken van Ariel – Norton – Mondial. En van andere fameuze historische motormerken uit de verzameling van Frans, met honderd stuks hier op school is de collectie slechts op driekwartsterkte.
Eerst je vinger opsteken, wie vindt er niet dat Vincent het allermooiste motorblok ooit heeft ontworpen (en gebouwd, Bizarium!)? Dat is toch pure poëzie in techniek? Maar ook de Vincent Black Prince waar je het hele betoverblok niet van kunt zien is prachtig, met allerlei kuip- en paneeldelen en afneembare koffers was de techniek van Ome Vincent in de jaren vijftig zijn tijd ver vooruit. En denk nou niet dat die oude techniek hier werkeloos staat te zijn. Op die Vincent rijdt de Mosselman met zijn dochter achterop naar Isle of Man, en als corona geen virussen in de spaken steekt, dan gaan ook andere krasseknarrenfietsen mee op rally’s in Picos de Europa, de Giro d’Italia of naar de Berlare-Houffalize-Berlare-rondrit voor motorfietsen tot 1960.
Industriële revoluties
In de voormalig suikerfabriek van Sas van Gent ruikt het heerlijk naar olie en ijzer. Op verschillende verdiepingen is een fascinerende tentoonstelling over de industriële revoluties, begonnen begin negentiende eeuw met de komst van de stoommachine, gevolgd door de tweede industriële revolutie eind negentiende eeuw (geassocieerd met de komst van de staalindustrie, de ontwikkeling van de verbrandingsmotor en het gebruik van aardolie) en daarna de digitale revolutie (jaja, de computer) en de automatiseringsrevolutie die wij nu beleven. Van dichtbij bekijken we technische hoogstandjes variërend van oude machines tot een moderne windturbine.
Verrassend zijn de kunstwerken van Ton Koops, die onder meer gebruik maakt van oude gereedschappen in een beeldtaal zo helder en ongecompliceerd, dat de relatie met de oorsprong nog duidelijk zichtbaar is. Het zijn niet alleen de zuivere functionele vormen die hem sterk boeien, maar ook de verhalen daar achter.
Ziezo, daar heeft zelfs de meest fervente taalliefhebber wel even genoeg aan. We schoppen de techniek van onze motorfietsen tot leven en steken het Kanaal van Gent naar Terneuzen over. In het oostelijke deel van Zeeuws-Vlaanderen sturen we door een orgie van oude, hoge slingerdijken. Dat heeft Levien goed geregeld, voor motorrijders zijn die binnenwegen veel leuker dan de drukke wegen onder hoge dijken van Noordzee en Westerschelde. De Vogeldijk langs het water van De Vogel pikt Levien altijd mee op een toerrit voor zichzelf, de Zeeuwse Motorrit of nu weer voor Motor.NL.
Hop, daar doemen Westerscheldetunnel en Terneuzensluizen alweer op. In Biervliet staat Willem Beukelszoon op een sokkel, de man die naar wij graag geloven de techniek het haringkaken heeft uitgevonden. Daardoor werd de vis langer houdbaar op de schepen en kon er verder worden gevaren, wat weer goed was voor de economie der Lage Landen. Hulde dus aan technicus Beukelszoon, nu snel verder naar Groede, voor een sundowner op het Marktplein met een biertje van Dutch Bargain, gebrouwen in het voormalige schooltje van Groede voor een afscheid aan taaltovenaar Jacob Catz met een biertje van brouwerijtechneuten.
Natjes & Droogjes
Vanwege de corona verplichte anderhalve meter afstand houden konden we in Groede niet overnachten en ontbijten in de traditionele, maar van moderne slaapkamers voorziene (we mochten wél even kijken!) herberg In de Natte Pij. Geen nood, want aan hetzelfde ‘mooiste straatje van Zeeuws Vlaanderen’ hebben de eigenaars Martin en Mariëlle Plant ook het pension ’t Overleg, eveneens van moderne en schone slaapkamers voorzien (daar hebben we zelf wél in mogen verblijven). Extra bonuspunten krijgen Martin en Mariëlle Plant voor de heerlijke en alleszins betaalbare gerechten die ze opdissen.
* Eetcafé Pension ’t Overleg, Slijkstraat 9, 4503 BC Groede, tel: 0117-37 13 17, www.het-overleg.nl.
* Herberg de Natte Pij, Slijkstraat 1, 4503 BC Groede, tel: 0117-37 66 33, www.denattepij.nl.
Ook het bezoek waard:
* Museum Bizarium, Sluis, www.bizarium.com.
* Mosselrestaurant d’Oude Haven, Philippine, www.deoudehaven.com.
* Techniek- en Industriemuseum, Sas van Gent, www.industrieelmuseumzeeland.nl.
De Techniek van de Perfecte Mossel
Het Zeeuwse mosselseizoen loopt van juli tot april. Alleen dan kun je Zeeuwse mosselen kopen. Frans Vermeirssen, eigenaar van restaurant de Oude Haven verraadt zijn receptuur niet, maar vertelt wel dat hij weinig extra water toevoegt. Het meeste kookvocht komt van de mosselen zelf. En in de Nederlandse mosselpan worden veel te veel kruiden gegooid. Daarmee vermoord je de smaak van de mosselen.
Als echte Zeeuw eet Levien ook graag mosselen. Zijn recept: zodra het water met de mosselen erin gaat koken, moet je ze opschudden. Dan zet je de pan weer op het vuur, totdat het water opnieuw gaat bruisen, zodat het boven de mosselen komt. Dan haal je de pan wéér van het vuur en schudt je de mosselen nog eens op. Daarna herhaal je de hele handeling. Met drie keer op laten koken en opschudden zijn de mosselen klaar. Als je ze gewoon laat koken worden ze taai.
Download hier de route
