Toerisme: Ostfriesland met route

Ardennen, Eifel, Sauerland en de Mergellandroute. Iedereen kent het, iedereen rijdt het. Maar er zijn ook gebieden waar maar weinig mensen komen. Op de een of andere manier ontsnappen ze steeds aan onze aandacht. En onbekend maakt onbemind. De hoogste tijd daar verandering in te brengen. Aflevering 1: Ostfriesland.

Als ik vanuit Oldenburg het platteland op rijd, lijkt het meteen duidelijk waarom de Duitse streek Ostfriesland niet bekend is bij de motorrijder. Misschien ligt het aan de gekozen entree, maar de wegen zijn recht en de omgeving is saai. Geen paniek! Het wordt nog écht heel mooi. Beloofd. Bovendien bestaat er schoonheid die je moet leren zien.

Zo rijd ik door verschillende dorpen met voorspelbare huizen uit de jaren vijftig. Maar ontdek ik ook hoe ontzettend fraai de neonletters uit het grijze verleden zijn. Electromeister, Bäckerei, Sportpalast en Textielhaus Ennega. De reclames ogen als hip vintage, alleen zijn ze dat niet. Er is gewoon nooit met de tijd meegegaan.

Zodra ik de Bundesstrassen verlaat en mijn BMW R1200GS de kleine wegen op stuur, komt stukje bij beetje de ware schoonheid van Ostfriesland tevoorschijn. De landschappelijke eenvoud, de enorme ruimte, de lanen en dreven, de oude bomen, molens en hier en daar een landhuis zoals in Gödens.

Pas als ik in het stadje Jever aan de koffie zit op het plein, begrijp ik plotseling waarom ik me zo opgewekt voel. Natuurlijk, rijden is altijd leuk. Maar dit is anders. En terwijl de dame van de Konditorei deze verdwaalde motorrijder zijn Kaffee brengt, weet ik het: ik ben nog niet één andere motorrijder tegengekomen. Voor sommigen is dat misschien een minpunt, maar ik vind het juist positief. Dit is geen versleten toerterrein, dit is ontdekkingsmateriaal.

Wat doen Ostfriesen als ze een emmer warm water over hebben?
Invriezen, want heet water kun je altijd gebruiken.

Tja, het moet op deze pauzeplek even gezegd worden. De Ostfriesen zijn in Duitsland jarenlang het slachtoffer geweest van ietwat flauwe grappen. De Ostfriesenwitz is overigens niet te vergelijken met de Belgenmop, want meestal heeft het met de gigantische nuchterheid van de plattelanders te maken. En met hun vermeende gebrek aan levensvreugde.

Bier en water

In Jever maak ik een klein rondje door het centrum. Er zijn straatjes met winkels, een kasteeltje, een stadsklok met poppen die tevoorschijn komen zodra het uur slaat én een brouwerij. Deze kun je bezoeken voor een museum, rondleiding en proeverij.

Maar niet voor mij vandaag – althans, de proeverij. Ik heb nog ruim 120 kilometer aan kleine weggetjes voor de boeg. Terug naar de BMW die op het plein voor de Hof von Oldenburg geparkeerd staat. Starten en rijden. De gps leidt me dwars door het plaatsje Hooksiel de leegte in. Dit is het land van de moderne windmolens, de wolken en uitzicht op zee. Daarvoor moet ik wel even de dijk op.

Terug in het zadel leer ik langzaam maar zeker om de lucht te lezen. Donkere wolken willen niet altijd zeggen dat het daar ook regent. Het gaat om de strepen die zichtbaar zijn tussen land en wolken. Die vertellen me waar de buien zijn en hoe hard het water naar beneden komt. Hoewel ik mijn regenpak aan heb, ben ik nog nauwelijks nat geworden. Een herkenbaar fenomeen. Vaak valt het mee.

In Harlesiel stuur ik de motor naar een plek aan het strand. De route erheen ziet er niet helemaal legaal uit, maar zo buiten het seizoen moet het kunnen. Er staat in elk geval geen bord dat het verboden is. De stenen op het pad naar de waterkant zijn spiegelglad. Het achterwiel van de GS wil van links naar rechts. Voorzichtig met het gas. Voeten bij de grond.

Het is eb. In de grijze mist zijn de contouren zichtbaar van Spiekeroog, één van de Duitse Waddeneilanden.

Russland & Amerika

Via het haventje van Carolinensiel – oude houten boten trekken er meer bekijks dan motorfietsen – rijd ik weg van zee. Het landschap doet een beetje aan Groningen denken, wat niet zo gek is want dat ligt aan de andere kant van de nabije grens. Dorpen hebben namen als Berdum, Barum, Hornum en Müggenkrug, verwijzend naar de muggen die hier vroeger in het moerasachtige land een plaag waren.

Voorbij Wittmund slinger ik door de veengronden. Het is er prachtig. Zware regenbuien hebben plaatsgemaakt voor jagende wolken en zelfs de zon komt er even door. Het natte wegdek glinstert. Ik passeer kleine weilanden met een handvol koeien. Elk terrein wordt omzoomd door heggen en bomen. En op de veengrond trekken sloten en kanalen rechte strepen door het land.

De GS loopt vlot over de smalle wegen. Gehuchten met veelbelovende namen rijgen zich aaneen. Zoals Russland en Amerika. Zo groot als Trump en Poetin hun naties oppompen, zo klein en bescheiden liggen ze hier naast elkaar. Over de achtergrond van deze wonderlijke namen is weinig bekend. Wel woonde er een wat zonderlinge, norse man die de bijnaam Russe had.

Verderop in Holtgast bevindt zich mijn slaapadres. Precies op tijd, want het begint te schemeren. Bij het Biker-Hotel Zur Schanze weten ze wel raad met de vermoeide motorrijder. Er staan grote potten bier in allerlei soorten te wachten en ik kan kiezen uit een 1, 2, 3, 4 of 5 Zilinder Hamburger. De cijfers hebben iets met formaat en ingrediënten te maken. Voor de motorrijders uit de omgeving is Zur Schanze een geliefde plek om elkaar in het weekend te ontmoeten.

Turfstekers en zigeuners

Een goede nacht en stevig ontbijt vormen de bodem van deze tweede dag in onbemind Ostfriesland. Heerlijk beginnen in het veenlandschap, waar de 173 kilometer lange Deutsche Fehnroute doorheen voert. Oude bruggen en mini-veerboten kruisen de vaarten, sluizen en molens reguleren de waterstand en kloosters verraden dat monniken hier de vroegste ontginners en dijkenbouwers waren.

In Moordorf stap ik af voor een kort bezoek aan een museum over de veenhistorie. De bezoeker wandelt er langs plaggenhutten en vroege bakstenen boerderijtjes. Het museum verhaalt over de manier waarop de turfstekers zich op de veengronden vestigden en hoe ze leefden.

In de negentiende eeuw werden de mensen op deze plek gemiddeld niet ouder dan vijftig jaar en, omdat er voor het turfsteken veel arbeidskracht nodig was, kwamen er voortdurend vreemdelingen naar het gebied. Onder hen een heleboel ex-soldaten uit het Pruisische leger. En dan leer je dat het migratievraagstuk van alle tijden is. Toen al stond er in de pers geschreven:

‘Dieses neu Dorf wird ein Verbrechersnest!’

De bewoners van de omliggende dorpen dachten dat deze nederzetting van veenarbeiders vooral bevolkt werd door criminelen, foute zigeuners en andere lastpakken…

Voor de motorrijder zijn vandaag vooral wind en regen vervelend. In een bushokje trek ik mijn pak maar weer eens aan om de ergste nattigheid buiten te houden. Op weg naar de Waddenzee probeer ik de BMW GS op koers te houden op een smal en pokdalig weggetje door een woud van moderne windmolens. Nu zwelt ook de wind nog aan. Goed voor het gevoel van avontuur. Het weerbericht heeft het over code oranje.

Mooi speelgoed

Uiteindelijk beland ik bij het Automobil- und Spielzeugmuseum Nordsee. Hoewel het woord motor hier niet valt, zijn binnen genoeg tweewielers te zien. Wat begon als een kleine verzameling, is uitgegroeid tot een enorme collectie. Het oogt als een XXXL gezellige rommelzolder vol prullaria en pronkstukken. Van de Cadillac van Elton John tot de Kreidler RMC die ik zelf ooit reed.

Het leuke van zo’n lukrake collectie is de verrassing. Bij de ‘betere’ motormusea kun je de tentoongestelde machines vaak wel voorspellen. Maar hier heb je geen idee van wat er komen gaat. Dus ik wandel, kijk en laat me verrassen: ETZ, Eisenach, Berlin, BMW K1, Yamaha Virago, Vespa, Hercules Wankel 2000 en een Dnepr KMZ 750 uit 1961… Kortom: mooi Spielzeug!

De hoogste tijd om zelf weer te gaan spelen. Met de GS door het noorden van Duitsland. Van groots weids polderlandschap terug naar de veengronden. De wind is wat gaan liggen, maar de regenbuien komen af en aan. Strak bochtenwerk maakt daarbij steeds meer plaats voor een ‘veilig de hoek om’-modus. De BMW hult zich in een laag modder. Niet erg. Of zoals een wandelaar bij een korte stop zegt: ‘Die motor is gemaakt om vies te worden.’

Op het pleintje van Marienhafe, dat vroeger aan zee lag, rijd ik langs het beeld van de enige beroemde Duitse piraat: Klaus Niklaus Störtebeker. Met zijn Likedelers – iedereen kreeg een gelijk deel – roofde hij op de Noord- en Oostzee. Vooral in opdracht van de Deense kroon. Uiteindelijk werd hij door de Hanzevloot verslagen, gevangen genomen en in Hamburg onthoofd.

Ik stuur de GS het dorp uit en zoek de Ems op. Langs het water zak ik langzaam af naar eindpunt Papenburg. De Nederlandse grens ligt hemelsbreed zo’n vijftien kilometer verderop en toch is dit onmiskenbaar Duitsland. Nog steeds. Deels gaat het weer over de Fehnroute, de kleine weggetjes. Alle twijfel van de eerste kilometers is verdwenen. De eenvoud van Ostfriesland is schitterend!

Download de route:

LET OP: DE ROUTE IS NIET NAGEREDEN!