Toerisme Ortenau: Sieraad of tijdgeest

Tussen de steile hellingen van het Zwarte Woud en de heuvelachtige wijn- en fruitplantages aan de Boven-Rijn nodigt Ortenau je uit: niet zozeer om bloemen te plukken, maar om lekker rond te hangen of met scramblers rond te tuffen.

In het midden van de jaren zeventig protesteerden jonge mannen met baarden tegen de bouw van de kerncentrale bij Wyhl. Later werd de bouw gestopt, omdat kerncentrales niet meer politiek verdedigbaar waren. En wat doen de bebaarde jonge mannen van nu? Die rijden met Scramblers! Klaus en ik zijn wellicht wat ouder en korter van baard dan de moderne ‘hipsters’, zoals de reclames ze graag laten zien, maar toch mogen we best graag ‘scrambelen’. Dat doen we met een tocht door Ortenau in Wyhl am Kaiserstuh. We staan daar met onze Ducati Scrambler Classics aan de oever van de nog zeer jonge Rijn. Een schapenhond apporteert een stok, een op een bord geschilderde zon, knalrood in een gele cirkel, zegt een vriendelijk ‘Nein Danke’ tegen de kerncentrale.

Terwijl deze boodschap enkele kilometers stroomopwaarts in de Franse kerncentrale Fessenheim blijkbaar nog niet is aangekomen, zijn ze in Wyhl al een paar stappen verder. Onder de daken van het dorp vinden 3.500 inwoners en 35 verenigingen een thuis. Op veel van die daken liggen rijen zonnepanelen. En natuurlijk heeft ook in Bologna, hier ver vandaan, de tijd niet stilgestaan, sinds de laatste Ducati Scrambler daar in 1978 van de band liep. Dat was nog een eencilinder. Na de reïncarnatie in 2014 kreeg hij er een cilinder bij en was hij goed voor maar liefst 75 pk, waarmee de Scrambler tot Ducati’s bestverkochte model is uitgegroeid. Ook heeft hij nu een startknop in plaats van een kickstarter. En hij staat klaar voor een rit door Ortenau!

Rust

Wie denkt dat de wegen in het Rijndal – met uitzicht op de bergketen van de Vogezen en het Zwarte Woud – alleen maar rechtdoor gaan en dat alleen vissen de kans hebben om in een vochtig vlechtwerk van beekjes en oude Rijnarmen van een natuur- en landbouwgebied vrolijk van richting te veranderen, die vergist zich. Tussen Wyhl en Weisweil krijgen we de eerste portie bochten al voor onze kiezen. Ze zijn lang en snel. Bovendien zijn ze overzichtelijk. En wie zich daarin verslikt, omdat hij zijn Scrambler voor een Panigale aanziet, kerft al gauw een pad in het maisveld. Wat geen uitnodiging is om de offroad-capaciteiten van de gele funbike uit te proberen of om een aanslag te plegen op de gen-techniek, die in de KWS-testvelden wordt uitgeprobeerd.

Wie een stabiele maag heeft kan zijn geluk beproeven in het Europapark Rust, waar de angstkreten uit de achtbanen tot ver in het binnenland en zelfs Rusland reiken; nou ja, in elk geval tot aan het bijbehorende themapark van het jaarlijks door meer dan vijf miljoen mensen bezochte amusementsterrein. We besluiten om geen kamer te zoeken in een van de zes tot het park behorende hotels, maar om door te rijden tot Oberharmersbach. We moeten omrijden, omdat de B415 is afgesloten. De volgende dag herinnert een kaars op de stoeprand aan de tragische dood van een jonge motorrijder.

Passie

Ondertussen zijn we alweer weg uit het Rijndal en fladdert de Scrambler als een wielewaal over het fijn vertakte wegennet langs de hoge richels van Ortenau, aan de rand van het Zwarte Woud. Je hebt hier echt geen 120 pk nodig, zoals, laten we zeggen, op de Sellarunde in Zuid-Tirol. Het is bovendien prettiger om op zoek te gaan naar verborgen schatten als je een motor hebt, die het aantrekkelijk maakt om gebruik te maken van de kleinste weggetjes zonder je maag op zijn kop te zetten. Het maakt niet uit of je in het op de 945 meter hoge bergrestaurant Brandenkop bent, in het in 1313 voor het eerst genoemde Restaurant Nillhof of in avondcafé Harkhof, waar je koude ribbetjes kunt eten voor € 4,80 en warme voor € 5,20. Overal voel je de passie. Zonder dat waren veel restaurants inmiddels wel opgeheven. Daar helpt ook geen ‘boer zoekt vrouw’ aan. En pas wanneer je op open plekken in het bos niet alleen het gezoem van de bijen hoort, maar ook van de drones die tegen die tijd wellicht de afgelegen rustoorden beleveren, dan levert Ducati wellicht ook een Scrambler 4.0 met rook uit het stopcontact en geluid uit een keuzemenu.

Op het bochtige parcours van Oberharmersbach, via de Löcherbergpas en het met zagerijen bezaaide Nordrachtal, hebben wij echter heel andere wensen. Zoals een wat minder houterige achterschokdemper en een wat fellere voorrem. Afgezien daarvan maakt de Ducati veel indruk door zijn wendbaarheid en door de bullige trekkracht, die de 800cc-V-twin van onderuit levert. Het zou een boegbeeld kunnen zijn voor het motto van de Revalidatiekliniek Klausenbach: ‘Wij mobiliseren kracht’! Maar of dit Italiaanse stijlicoon ook een plekje gaat vinden in het Motorfiets- en Speelgoedmuseum in Harmersbach?

‘Ik vind het belangrijk om de jeugd te laten zien wat Duitsland allemaal heeft gemaakt. Nu bestaat alleen BMW nog’, vertelt Walter Breig, eigenaar van het museum, gepassioneerd verzamelaar en begenadigd restaurateur. In de hal vind je een hele rij blauwe Victoria Vickys, het Kreidler-gamma van Amazone tot Florett, en dan ook nog grotere machines, zoals een NSU-Block-TS 501-zijspan. ‘Ik sterf liever dan dat ik er een verkoop als ik ooit geld nodig heb’, vertelt de motorfanaat, terwijl hij een Zündapp DB200S opknapt. Helemaal niet te koop is een bijzonder zeldzaam model van de Norton Model 77, waarmee een kapper uit Genbenbach in 1956 altijd aan kwam donderen. Het brullen van de Dominator liet de toen 18-jarige Breig nooit meer los, tot hij de machine 25 jaar later op de Veterama in Mannheim weer tegenkwam en hij hem kon kopen.

Barok

Als er ooit een museum komt voor landschappen die bewaard moeten blijven, dan hoort het Prinzbachtal daar zeker in. Maar zover is het nog niet. Nu slingeren beekjes en straatjes levendig door de natuur. Dat onze mobiele speeltjes zich bijna alleen op die groene vloer bevinden, ligt niet in de laatste plaats aan het landhotel Kreuz. ‘Op woensdagen rusten we uit’, stelt deze door de Michelingids voorgestelde fijnproeverstempel, die op deze namiddag dus duidelijk geen bezoekers naar deze wegen lokt.

Een uitgelezen kans voor vrienden van de barokke bouwstijl is Ettenheim, dat het gezelligste centrum heeft van alle stadjes in dit gebied. Helaas vinden we geen slaapplek in het volgeboekte slagerijhotel Rebstock, een op motorrijdende gasten ingericht familiebedrijf in het stadsdeel Münchweier, maar wel in het Hotel Deutscher Hof in Ettenheim. Daarnaast vind je Grieks restaurant Thessaloniki, om de hoek het traditionele café Dees, dat vroeger op een goeie zondag wel 80 taarten verkocht en dat nu in de zomer maar liefst 140 soorten ijstaarten aanbiedt. De zoon des huizes wil het bedrijf echter niet voortzetten. Taartbakker zoekt pachter in plaats van bruid… Als tweede ontbijt nemen we nog een flinke kluit Barok tot ons rond de parochiekerk St. Bartholomäus, niet te verwarren met de pelgrims- en parochiekerk St. Landelin in Ettenheimmünster. Vervolgens brengen we een bliksembezoek bij Klaus zijn oude ‘pelgrimskerk’, Hänsle Motorradsport in Ettenheim-Altdorf. En dan mogen de zuigers weer in hun ronde kathedralen op en neer stampen.

Vrij spel rond Freiamt. Deze gemeente telt 62 dorpen, gehuchten, boerderijen en huizen, weet Wikipedia. Klaus weet dat je daar eindeloos kunt rondrijden; of je verdwaalt en komt daarbij vele verrassingen tegen. Bijvoorbeeld het motorcrosscircuit van de MSC Alemannorum in Schweighausen, dat diep in het Schuttertal verborgen ligt. Idyllischer kan het niet. Bij wedstrijden vullen de crossers de ether met hun gebrul, maar nu horen we alleen het gesnater van eenden en het gekakel van kippen bij de waterlelievijver. Ook in avondcafé Pflingsthof is het een rustdag. Met volle vaart gaat het verder door het Muckental, waarbij we de bijna grenzeloze bodemvrijheid van de Scrambler volledig benutten. Dan passeren we de discrete bosjes, waar de ‘Swingerslub Auhof’ in Kenzingen zich bepaalde vrijheden permitteert. En tenslotte pakken we de veerpont bij Rhinau richting Frankrijk om daar maar eens over de moreel-ethische kwestie te discussiëren.  

Toerisme: Kloostermoppentoer door Groningen

Taart en wijn

In restaurant Au Bord du Rhin in Gerstheim zou je kikkerbillen kunnen eten. Maar ook daar staan we in de vroege namiddag voor gesloten deuren. Bij onze terugkeer naar het Duitse Schwanau blijft ons slechts een blik op de Libelle, een schip in een sluis van de Rijn. In plaats van kikker hopen we tenminste op een stuk taart. Voor we dit gastronomische geluk echter mogen beleven, krijgen we eerst nog een paar leuke slingerbochten tussen Meißenheim en Ichenheim. Wellicht was dat het geheime testcircuit van Werner Schwärzel, die hier vandaan komt. Samen met Andreas Huber won hij in 1982 het wereldkampioenschap zijspan. Tegenwoordig restaureert hij hier oude racemotoren. ‘Koffiegeur in Löwen, geopend van 13-18 uur’, duidt een lokkend bord op de binnenplaats van het hotel, waar op donderdagen een team van onbezoldigde dames zelfgebakken waar aanbiedt. ‘Läwe im Lewe’, zo heet dat in de taal van de Ichenheimse cultuurvereniging.

Maar weer terug naar de taal van de motorrijder. Net als in het restaurant staat de wijn ook hier als laatste op de kaart. Op dat gebied heeft Ortenau ten oosten van het zakelijke en culturele centrum Offenburg nogal wat te bieden. De omgeving bij Gengenbach, Durbach en Sasbachwalden is zeker bekend bij de echte wijnkenners. En waarschijnlijk ook bij Sabina, Eva en Elena. Nee, dat zijn geen nieuwe druivensoorten – alleen aardappelen krijgen vrouwennamen –, maar plaatselijke wijnprinsessen, die op posters glimlachen. Ze proberen, zoals ooit de Sirenen tussen Skylla en Charabdis, de motorrijders af te leiden wanneer ze vol geconcentreerd door de heuvelige wijngaarden rondscheuren. Wat echt een waar genot kan zijn, dat je tot tranen toe beroert, als dat grijze lint als beschonken door het landschap kronkelt. Waar die Odyssee eindigt? Niet op het panoramaterras van het Slot Staufenberg, met blik op een wuivende zee van ordentelijk in rijen opgestelde wijnranken, maar pas enkele kilometers verder in Ulm bij Renchen, in de knusse Biergarten van het brouwerijcafé Bauhöfer. Boven ons een bladerdak van kastanje en plataan, voor ons twee kroezen met donker ‘Vollmondbier’ uit Ulm. Diep vanbinnen, na drie afwisselende dagen in de Ortenau, sluiten we af met de wetenschap: liever een Scrambler dan het bij senioren zo geliefde Scrabble.

Download de route

Na het aanklikken wordt de route direct gedownload. U vindt de route terug in de download map van uw computer.