Toerisme Oostenrijk: IJzerroute van Stiermarken

Niks tegen aluminium, plastic en carbon – maar wat zouden motorfietsen zijn zonder ijzer? Op naar de bastions van technische innovaties in de indrukwekkende natuur rond de legendarische Erzberg. Natuurlijk met een Oostenrijks ‘scheurijzer’.

Tekst en fotografie: Klaus H. Daams

Erzberg vooruit! Net als de Titanic vecht mijn power-stoommachine zich een weg door de natte nacht om zijn bestemming zo snel mogelijk te bereiken. Gelukkig worden we daarbij slechts eenmaal getroffen door een bliksemflits. Met een prijskaartje van 50 euro voor de zogenaamde anonieme bestelling, die weken later het huis in fladdert, komen we er nog goed vanaf. Maar dat is allemaal bijzaak. Bij Eisenerz, het kleine stadje in Hochsteiermark dat beroemd is geworden door de Erzbergrodeo, ‘s werelds zwaarste enduro-race, komen we uiteindelijk uit bij het Alpin Resort, een vakantiedorp met ruime appartementen, ontstaan uit een voormalig mijnwerkersgehucht.

Toerisme Slovenië: rondje met drie koppen

Mijnbouw

Hoewel mijnbouw in Limburg inmiddels tot de geschiedenis behoort, is dit op de Erzberg nog in volle gang. Indrukwekkend om dat tijdens een kleine sightseeingtour eens van dichtbij te zien. Wat niet betekent dat je zelf een helse tocht door de ‘badkuip’, het Zumpferlwald en Charly’s Dinner moet maken, over idioot steile hellingen, gigantische puinwoestijnen en andere narigheden, die alleen enduro-goden als Taddy Blazusiak, Andreas Lettenbichler of Graham Jarvis kunnen bedwingen. Nee. In plaats van een Erzbergrodeo is er voor gewone stervelingen de Hauly-trip, een spectaculaire tocht op een omgebouwde kiepwagen, vierenhalve meter hoog en 860 pk sterk. Zelfs de 175 pk sterke KTM 1290 Superduke GT kleurt daarvan helemaal bleek rond de futuristisch-insectoïde neus. Als Nepalese olifanten in een toeristische jungletocht beklimmen we de reus per loopplank, die vervolgens zijn geel gehelmde lading over de etages van de open mijn voert. Er wordt hier al meer dan 1.300 jaar erts gedolven. Tegenwoordig gaat het om 12 miljoen ton per jaar, waarvan ongeveer 3 miljoen ton pure ijzererts naar Voestalpine gaat, de belangrijkste klant van de mijn. Deze mijn heeft de grootste voorraad sideriet of spaatijzersteen ter wereld, waaruit nog zeker 30 tot 40 jaar kan worden geput.

Treinen

We stappen weer op onze speelbrommers en rijden van de machtige, getrapte piramide van de Erzberg over de Präbichlpas naar Vordernberg. Oef, nog een ijzeren bergketen voor de boeg. ‘Dat is de kleine 97.217. De grote 297.401 staat boven bij het station’, legt Hans Hoffmann, een gepensioneerde machinist in joggingpak, aan beide geïnteresseerde motorrijders uit. De 97 is in 1908 gebouwd en heeft vervolgens 70 jaar lang over de Präbichl gestoomd, in dienst van de tandwielbaan. Nu staat het zwarte oergevaarte als technisch monument van spoorwegplezier op het centrale plein van Vordernburg. Wat doet onze trotse Duke in 2090? Nou ja, tot dan toe maakte hij kort kennis met de 297.401; ‘Die locomotief was drie keer sterker dan de 97.217, maar technisch veel kwetsbaarder. Daardoor werd hij al na een jaar of twintig met vervroegd pensioen gestuurd.’

Onze stalen rossen hebben weer lang genoeg stil gestaan. Het verdriet is dus niet al te groot als we horen dat je Radwerk IV, het zeer interessante hoogoven- en ijzermuseum in Vordernberg, alleen op afspraak kan bezoeken. We rijden langs de smederij van Voestalpine in Leoben-Donawitz, waar de langste rails ter wereld worden gemaakt, ultrahard en 120 meter lang. Vervolgens stuiten we op een zeer herkenbaar punt van de IJzerroute van Stiermarken. In Niklasdorf overspant het kunstwerk ‘Poort naar de IJzerroute van Stiermarken’ snelweg 116. Tsja, wat je niet kunt maken van tien halve bogen.

Zigzaggen

Bochten, eindelijk bochten. In Bruck linksaf naar Sankt Katharein an der Laming en Tragöß-Oberort. Prachtig is het daar. Op de parkeerplaats voor het Grüner See komt er een einde aan het prettige geslinger door de perfecte wereld. Wandelen naar het natuurjuweel, uitgeroepen tot een van de mooiste verborgen plekjes van Oostenrijk? Nou, nee. Ik hoef niet meer zo dicht bij de natuur te zijn. terug naar de motoren! Mag nu eindelijk het gas erop?

Een kleine weg vertakt zich in Pichl-Großdorf en zigzagt door het bos naar Trofaiach. Je ziet hem gemakkelijk over het hoofd als je op de kaart kijkt, maar voor ons is het een welkome afkorting naar ons hotel. De weg lijkt gemaakt voor volhardende leden van de KTM-familie, het gravel-pad gaat licht omhoog naar de rustieke Alpenherberg in Hiaslegg, totdat een geasfalteerd parcours de stutten weer ontspanning geeft. In Eisenerz serveert pizzeria La Fontane zelfs om tien uur ‘avonds nog een bomba en diavolo. Mille grazie.

Tunnelspoor

De Leopoldsteiner See is al meermaals uitgeroepen tot het mooiste meer van Stiermarken: zwemmen, varen, alcoholvrij bier slurpen aan de boezem van de ongerepte natuur – echt leuk. Maar opnieuw willen wij graag opschieten. Niet vanwege de tijd, maar vanwege onze prachtige motorfietsen. We hoeven er dus maar kort over na te denken, voor we weer vertrekken. Ditmaal gaat het naar de Kupferschaubergwerk Radmer (kopermijn), waar je de kleinste tunnelspoortrein van Oostenrijk vindt. Drup, drup, een uur later komen we vanonder het lage, houten balkenplafond van de paradijstunnel uit in het plaatsje Radmer. Daar moet je geen claustrofobie voor hebben. Dat was wel de harde, dagelijkse kost voor de kopermijnwerkers, die hier al in de 16e eeuw zwoegden.

De rest van de dag behoort weer aan onze krachtbronnen. Even voltanken na de splitsing van de 115 naar de 25 in Moosland, dan in Palfau scherp links en parallel aan het rafting-Eldorado Salza terug naar de 115. Een route waar je zo duizelig van wordt, dat de navigatie pas in Großreifling opmerkt dat de route eigenlijk andersom was gepland. Prima, doen we toch Palfau take 2. Met meteen daarna het uitermate bochtige parcours over de 24 naar Gußwerk. Waar je het gemeentehuis moet opbellen om in het Montanhistorische Museum meer te weten te komen over de productie van kanonnen en, oh la la, oorbellen. Maar op welk kantoor kun je tegenwoordig op zaterdagmiddag nog iemand bereiken?

Toerisme Oostenrijk: De vergeten dalen van Tirol

De lieve wegenbouwautoriteiten hadden het beste voor met motorrijders, toen ze ons de 20 en 28 gaven, een goddelijke worm waarop je je knieën dankbaar het asfalt laat strelen. Dat doen we dan weer niet in Mariazell, het belangrijkste bedevaartsoord van Oostenrijk. Dus rijden we door langs de voormalige bergherberg Wastl am Wald en via Puchenstuben en de Kartause Gaming, zodat we nu wel stipt op tijd in de Bräustüberl zijn, voordat de keuken om half negen sluit. Het is een herberg met een gezellige biertuin in het mooie oude centrum van Eisenerz.

1 van 9

Koetsen

Grommend begint de Duke de volgende dag aan de tocht. Oké, we hebben een beetje geholpen, we hebben het Kutschen- und Schlittenmuseum (koetsen en sleeën) in Großraming als bestemming uitgekozen. Daar worden we niet teleurgesteld. Gewoonweg briljant, een tijdreis door de moestuin, naar luilakken en sierteugels, waarop cultuurmanager Johannes Gruber ons meeneemt. Of het nu boeren, burgers of aristocraten waren: hun paard en wagens waren mobiele statussymbolen en visitekaartjes, zoals auto’s en motorfietsen dat tegenwoordig ook zijn. Volgens het wegenverkeersreglement uit die tijd had de graaf met zijn vierspan altijd voorrang op het minder welgestelde paard. Die moest op smalle paden uitwijken of direct de greppel in rijden. Dat is door nivilering intussen gelukkig wel veranderd. Zelfs nouveau-riche en afbetalingsslaven mogen een edele slee of een pk-monster aanschaffen. Het juweel van de collectie is een prachtige koets uit 1790: Leeggewicht 1.800 kg, met de hand gesmede, met bladgoud bedekte schroefveren, gemaakt in Venetië. Destijds was Italië al het topadres voor nobele voertuigen, lang voor Lamborghini, Ducati en MV. Slotwoord van museummaniak Johannes: ‘Ik wil ook graag stof tot nadenken meegeven. Maar de meesten willen dat helemaal niet en – wat een mooie metafoor – willen hun oogkleppen niet afdoen.’

Horizonverruimend

Terug naar de tweespannen, pardon: De tweecilinders. Wie in Großraming al “naar de trog trekt” kan goed terecht bij Landgasthof Kirchenwirt. Als je daarentegen trek hebt in meer horizonverruimende input, inclusief kronkelende verbindingsetappes, probeer het dan in Losenstein met het nagelsmederijmuseum, in Molln bij de mondharptentoonstelling of in Ybbsitz in het nieuwe avonturenmuseum FeRRUM. En wie net als wij – wederom erg laat – aankomt in Waidhofen an der Ybbs, het centrum van de ijzerverwerking in de middeleeuwen, en incheckt bij het Gasthof Zum Schwarzen Bären uit 1694, zal opgetogen zijn over de pittoreske flair van de stad van torens. Hij vindt na het blauwe uur echter alleen nog iets lekkers te eten in het Chinese restaurant Shanghai. Waar nu, begin september, de bloempotten al van de stoep worden gehaald, want de koude herfst komt eraan. IJstijd op de IJzerroute? Succes!

Download de route Oostenrijk: IJzerroute van Stiermarken