Salland: meer dan alleen die Holterberg (incl. route)

Middelboschoord zou je het kunnen noemen. De Harley-Davidson Street Glide tipt over de rotonde in de N348 naar Raalte en daar ligt al de bedoelde enclave aan de andere kant van de weg. Links het door Max Middelbosch (juist: vandáár die naam!) gebouwde motorhotel, nu Salland Inn. Rechts Taveerne Tivoli, waar dochter Eva Middelbosch de pollepel zwaait. En in het midden het epicentrum van deze trip, start en finish: het American Motorcycle Museum Holland.

Daar kan ik moeilijk op een MZ’tje of Japannertje aan komen zetten. De geleende Harley gaat op stal in een van de garageboxen rond de binnenplaats van Hotel Salland Inn, dat sinds een paar maanden door de zussen Dominique en Nicole Hutten wordt geëxploiteerd. In het museum word ik hartelijk verwelkomd door Ans en Max Middelbosch, die zitten nooit om gesprekstof verlegen. Die groene Panhead-zijspancombinatie naast het kantoortje bijvoorbeeld, daardoor ontstak bij Max de liefde voor Amerikaanse motorfietsen. Daarmee reed de politie in zijn geboorteplaats Assen rond, Max zag het gevaarte als jongetje voorbijrijden en was voor de rest van zijn leven verkocht. Max: ‘Dat was toen al een heel bijzondere motorfiets. Er reden in Nederland voornamelijk Liberators rond, 750cc-zijkleppers. Deze 1200cc-kopklepper was eigenlijk voor de export bedoeld, maar bleef bij de politie in Assen hangen.’

America iron

We stappen van de ene ‘ah!’ naar de andere ‘oh!’. Achter koorden staan prachtige staaltjes America iron te trappelen als paarden op elkaar gepakt in een corral. Niet alleen kom ik ogen tekort, ook oren, want Max heeft overal wel een mooie anekdote bij paraat. Weet ik van zijn motortocht van Portugal naar Texel, of met een paar maten in Zuid-Afrika? Gereden op klassiekers van voor de Tweede Wereldoorlog? Op de eerste verdieping staan de motoren bij die verhalen en Max vertelt er graag verder over. Maar dan wel morgen alsjeblieft, want het is ongemerkt al ver na sluitingstijd en van boven duiden hollende kleinkindervoetjes op een andere passie van Ans en Max Middelbosch.

Dominique en Nicole hebben een ploeg enthousiaste jonge mensen om zich heen verzameld en zo wordt het ook een gezellige avond in de eetzaal van Salland Inn. Een fijne maaltijd en de landkaart op tafel, wat wil een motorrijder nog meer om de dag mee af te sluiten?

Michelinkaarten bieden een onuitputtelijke bron van inspiratie. Van l’Abri d’Hitler (de schuilplaats van Hitler) in België tot Verneukpan in Zuid-Afrika heb ik al een aantal machtige motortochten te danken aan Monsieur Bibendum en zijn Franse collega’s. Ook rond Raalte wijzen ze de weg. De Holterberg staat zo’n beetje bekend als de Route 66 voor Nederlandse motorrijders. Die heb ik snel gevonden, zo’n zes centimeter naast Raalte. Uitzoomend zie ik echter nog veel meer bergen op de kaart staan. Een toertocht langs deze hoogtepunten in de Lage Landen is dan snel uitgestippeld.

Route Noord-Holland langs vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog

Sauerland?

Vroeg uit de veren. Zo vroeg in de morgen is het museum van Middelbosch nog gesloten. Dus rol ik de motor uit de verwarmde stal en leidt hem over de binnenplaats naar buiten, om daar de 89 stuks paardenkrachten met een druk op de startknop tot leven te wekken.

Den Berg biedt niet de Alpiene vergezichten die de naam suggereert. Verder dan maar, over een recht stuk weg, waarop de Street Glide zich thuis voelt, over de Rechterensedijk en aansluitend de Tolhuisweg bromt de Harley tevreden voort parallel aan de Overijsselsche Vecht. En dat klinkt net zo gezellig ouderwets als het in werkelijkheid is.

In stroomdalen liggen meestal geen bergen, dat is algemeen bekend, óók in de Nederlanden. Dus wend ik bij Besthmen de Batwingkuip zuidwaarts. Bergweg en Bergsteeg leiden via de Besthmenerberg en de Archemerberg voort naar de Lemelerberg.

Een stuk bos, de weg gaat omhoog, rij ik hier echt niet in het Sauerland? Misschien om dit soort misverstanden weg te nemen wil Landschap Overijssel bos kappen, zodat de heide meer ruimte krijgt en het uitzicht terugkeert.

Luttenbergring

Bovenop de berg staat naar goed Nederlands gebruik een eet- en theepaviljoen, ze zullen er ook wel pannenkoeken bakken, maar daarvoor is het nog te vroeg. Op naar Luttenberg, voor koffie in Café de Schoenmaker. Normaal op de speakers, ’Brommers Kiek’n’ staat er boven de voormalige telefooncel en dat heeft weer te maken met de motorraces die jaarlijks op de Luttenbergring worden gereden.

Hoezeddu? Wachtend op de koffie vertelt de bardame mij daar meer over. Als de koffiemachine luid piepend haar aandacht opeist, neemt Google het over, aansluitend via Facebook en e-mail rollen informatie en foto’s van fotograaf Erik de Ruijter binnen op mijn slimme telefoon. Zo ben ik al halverwege de koffie een expert wat de motorraces op die Luttenberg aangaat.

Bergrennen noemen Duitsers zo’n motorevenement, waarvoor eventjes delen van een openbaar wegverloop voor ander verkeer worden afgesloten. Zo’n bergrit in pure vorm is natuurlijk niet meer van deze tijd, maar in 2020 kon de organisatie van de Classic Race Demonstratie Luttenbergring toch maar mooi een vijftigjarig jubileum vieren, zij het door corona in een zeer afgeslankte vorm.

De Butzelaarstraat brengt mij verder, de bebouwde kom uit, een stukje bos door, langs de Bergweg en daar is de trekkerzaak waar de Schoenmakerbardame van sprak. Rechtsaf de Blikstraat in… waar meteen een verbodsbord voor motorrijders in de berm staat te pesten. Er is geen bromsnor in zicht, dus ik waag het erop. Als de berijders van Liberators in de Tweede Wereldoorlog geen risico’s hadden genomen, dan reden we nog allemaal op Zündapp en NSU. En ja hoor, ook in de chicanes voelt de Straat Glijder zich thuis, want die is allang van een spreekwoordelijke rechttoe-rechtaanfiets geëvolueerd naar een wendbare serpentinewever.

The one and only Holterberg!

De Hellendoornseberg glijdt voorbij. Waar bergen zijn, zijn dalen. Na Nijverdal en de N35 slingeren 470 trotse kilogrammen langs de Haarlerberg. En daar is-ie dan, het hoogtepunt van Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug, ladies and gentlemen, the one and only Holterberg! De weg is echt een klassieker op Nederlandse schaal, met een bejaarden- of laten we zeggen veteranensfeertje dat een zekere charme heeft. Je mag nergens stoppen om het een of ander nader te bekijken. Daar zijn de officiële gedoogkijkpunten voor. Er ligt wel een verrassend aantal verhogingen in en rond Nationaal Park Sallandse Heuvelrug: Haarlerberg, Nijverdalseberg en Holterberg. En de Koningsbelt natuurlijk, met een kloeke 75 meter boven zeeniveau de hoogste van het stel.

Bij Beuseberg pak ik even de provinciale weg door Markelo naar Herikenberg. Ligtenberg, Tankenberg, Albergen, Kuiperberg, Tubbergen, Mariënberg, Bergentheim, Gramsbergen, Hardenberg… Hoe meer ik op de kaart kijk, des te meer bergen doemen er voor mij op. Hoe krijg ik die allemaal in mijn toer gepakt?

Na Herikerberg glijdt afslag Haaksbergen voorbij. Tussen Albergen en Kuiperberg biedt Café de Molenberg aan de N249 een pitstop om op verhaal te komen van de vele pieken en weinige dalen op deze tocht in het Verre Oosten van Nederland. Onder Gramsbergen op weg naar Achterin tikken voortdurend vliegen tegen mijn vizier, zo strak tegen de Duitse grens is het een al landelijkheid wat de klok slaat.

Onder Hardenberg langs, via Bergentheim en Mariënberg ploft de Harley door een sprookjesachtig bos, het plaatsje Beerze in dat ook hoog scoort op de schaal van authentiek, mooi en de omweg waard. Monsieur Michelin heeft dan ook terecht een groen lijntje getrokken langs het witte wegverloop op zijn papier. Na Junne en het Zeesserbos laveer ik de Street Glide voort tussen de oude belenden door: Archemerberg, Lemelerberg, Luttenberg… en daar doemen de Sallandse architectuurparels van ‘Middelboschoord’ alweer voor de kuip op.

Harley-eencilinder

Ans en Max hebben de deur al opengezet. Ik voel me er eerder op bezoek bij familie dan in een museum. Op enkele motoren mag je inderdaad gaan zitten, helm erbij voor de foto, Max is zeker de beroerdste niet. Zijn verhalen zijn legendarisch en, buiten vol verve door hemzelf verteld, ook te lezen in mappen die bij verschillende pronkstukken liggen.

Op naar die eerste verdieping, die we gistermiddag niet meer hadden gehaald.

Bij Harley-Davidson denk ik niet meteen aan eencilinders. Toch begon het merk daarmee en op 11 juli 1925 vond de eerste echte wegwedstrijd in Nederland plaats op het Circuit van Drenthe, toen nog inclusief zand- en grindweg. Coureur Bertus van Hamersveld schreef zich in voor de zwaarste klasse. Hier verscheen hij met zijn Harley-Davidson, waar de voorste cilinder en drijfstang van waren verwijderd om op 500 cc te komen. In het American Motorcycle Museum Holland hoor ik nog een mooi verhaal over een Harley-eencilinder. Van Max zelf natuurlijk. En het heeft iets met Zuid-Afrika te maken, maar niet met Verneukpan. Maar voordat ik daar nu verder over kan uitweiden, gaat het museum weer dicht en is daarmee dit verhaal afgelopen.

Tijd voor nagenieten aan een welgevulde eettafel. Vanavond kies ik voor dat andere gebouw in ‘Middelboschoord’, aan de andere kant van het museum. Taveerne Tivoli was er al langer, maar nu zwaait Max’ dochter in de keuken de, eh…, pollepel en het vleesmes. Uit haar Texaanse rookkast komen vleesgerechten die volgens mij zelfs een fundamentalistische vegetariër ernstig aan zijn of haar dwaalwegen laat twijfelen.

Route: Luttenbergring

De Luttenbergring vierde in 2020 zijn vijftigste jubileum. Op 26 september werd de Classic Demo Race gereden, corona of geen corona. In 2021 hoopt de organisatie het evenement weer op een zomerse 13de junidag te kunnen organiseren, van oudsher ook de datum waarop de Raalte Races in de jaren zeventig en tachtig knetterden en spetterden op de Luttenbergring. Daar kwamen toen wel 35.000 bezoekers op af. Het was een internationaal evenement met sterrijders als Barry Sheene, Graziano Rossi (jaja, pappa van), Franco Ucini en de Nederlandse drie-eenheid Wil Hartog, Jack Middelburg en Boet van Dulmen. Echte snelheidsraces zijn in de moderne tijd van dit soort circuits verdwenen en zijn vervangen door wedstrijden met klassieke motoren. Informatie: www.luttenbergring.nl.

Als je op ‘Download’ klikt wordt de route direct gedownload. Je kunt ‘m terugvinden in de downloadmap op je computer.