KouwePotenTocht 2024: Verandaroute door Drenthe en Groningen

Drenthe en Groningen hadden werk- en strafkolonies en wat is er kolonialer dan een veranda? Daar ontvluchtte de kolonist na een lange dag toezicht uitoefenen op de plantage de hitte van het binnenhuis, om zijn snor in te vetten, de krant te lezen en de koperen ploert te zien zakken achter de turfbomen in de veenmoerassen.

Met de opkomst van het toerisme bouwden veel café’s in het hoge noorden een veranda aan hun gevel, waar dagjesmensen in de buitenlucht, maar toch beschut tegen de elementen, van hun consumpties konden genieten. Een fiks aantal van die veranda’s zijn behouden gebleven en die vormen een mooie leidraad voor een motortocht door Drenthe en Groningen. En zo zijn het natje en het droogje onderweg ook meteen geregeld.

1 van 5

Oudste familiehotel

Welcome to the Blues Village Grolloo, staat er in het Engels op de plaatsnaamborden langs de weg die ons in Grolloo brengt. Grolloo staat niet alleen op de kaart van Drenthe, van Nederland, nee Grolloo staat ook op de wereldkaart. Dat kwam natuurlijk door de bluesband Cuby & The Blizzards, die in het Drentse dorp hun thuisbasis had. Het straatbeeld van Grolloo staat dan ook in het teken van deze unique selling point: straatnaambordjes, banners en een buste van Blizzardsvoorman Harry Muskee zijn zichtbaar vanaf de veranda van café Hofsteenge, het watering hole van Ome Kuub en zijn Blizzards, wereldwijd beroemd vanwege hun lp’s Desolation en Groeten uit Grolloo.

We verlaten Grolloo via de achterdeur, die uitgeeft op het bosrijke Nationaal Park Drentse Aa. Natuurlijk mag het TT-circuit van Assen in onze verandatour figureren. Want met enige fantasie kunnen we de tribunes ook als een soort veranda’s beschouwen, een plek om te zitten en te kijken wat er voorbij komt zetten.

Na het TT-circuit heeft ook het Drentse landschap nog de nodige bochten voor ons klaargelegd. Tussen de toeristische toppers, de nationale parken Dwingelderveld en Drents-Friese Woud, ligt het brinkdorp Dwingeloo. Dat is niet alleen een van de groenste dorpen van Europa, maar ook een met de minste lichtvervuiling. Daarom staat hier de Dwingeloo Radiotelescoop, waarmee wetenschappers het heelal afspeurden.

Op deze tour gaat onze interesse echter meer uit naar het oudste familiehotel van Nederland. De geschiedenis van Hotel Wesseling gaat terug tot 1662, toen hier bierbrouwerij Koning was gevestigd. Met die eerbiedwaardige historie in gedachten nemen wij plaats op de veranda van dit nationale horecaicoon. Of is het een serre? Sinds het toeristenseizoen 365 dagen per jaar telt, willen de klanten er ook bij minder aangename buitentemperaturen warmpjes bij kunnen zitten. De dertiende generatie Wesselingherbergiers brouwt als eerbetoon aan hun voorouders het Wesseling 1662 Volmaakt Blond-bier, maar koffie met de huisgemaakte appelcake van Wesseling heeft de voorkeur op onze motortocht.

TankTasTocht #4 Friesland en Groningen: Wierden & terpen

Magnetische aantrekkingskracht

Aan slingerweggetjes heeft Drenthe geen gebrek. We laveren rond de N371 over kleine landweggetjes, via Havelte en Wapserveen en draaien dan bij Diever links-rechts het Drents-Friese Woud in. De weg die door het natuurgebied het Fochteloërveen loopt, is afgesloten voor gemotoriseerd verkeer om de kwetsbare natuur van het zeldzame hoogveengebied te beschermen. Daarmee is een mooie etappe afgesloten, maar gelukkig zijn er voldoende legaal te berijden alternatieven. We zwiepen bergopwaarts op de Norgerberg, waar het terras, de veranda en de eetzaal van het Bospaviljoen op moderne wijze naadloos in elkaar overgaan en zo een aangename verpozing in het bos bieden.

Langzaam maar zeker wordt de magnetische aantrekkingskracht van de stad Groningen sterker. Ten zuiden daarvan ligt het Paterswoldsemeer, dat al eeuwenlang dagjesmensen aan de oevers lokt. Van de horecazaken hier spannen het Strandpaviljoen en De Twee Provinciën de kroon. Vanaf het einde van de 19e eeuw bezochten dagjesmensen uit de stad in steeds grotere getale het platteland, dat werd ontsloten dankzij transportmiddelen als trein, tram en autobus. Horecazaken schoten als paddenstoelen na de regen uit de grond, hier kregen de bezoekers tegen klinkende munt een natje en een droogje geserveerd. Gezonde buitenlucht was goed voor de mens, daarom kregen veel horecazaken een veranda. Want geheel onbeschermd de natuur trotseren, dat was een stap te ver.

Zelfgestookte jenever

Na de rust en de ruimte van het platteland voelen wij ons hier in de drukte aan de Paterswoldse plas misplaatst. We rijden voort en vinden in De Punt een pand met een fraai bewerkte veranda. Woonwinkel en trendy kledingshop Entrée serveert ook koffie, thee en gebak, in een wat andere setting dan de meeste andere verandacafés op onze route.

De Entrée-veranda is een klassiek voorbeeld van deze houtsnijkunst. Veranda’s werden als kantwerk tegen de gevels aangebouwd in een tijd dat er in Nederland grote belangstelling was voor overzeese gebieden. Ideeën uit de koloniën hadden invloed op de Nederlandse architectuur. Zo kreeg de in de tropen gebruikelijke overdekte galerij aan het huis ook in Nederland navolging. Zo’n galerij heet in het Maleis een ‘waranda’. De meubels waren vaak van rotan of riet gemaakt, verder werden de veranda’s vaak opgeleukt met tropisch aandoende planten zoals palmen of varens.

Nadat we de consumpties hebben gekeurd en goedgevonden, pakken we de pijlen weer op waarmee TomTom en Garmin ons door het grensgebied van Groningen en Drenthe loodsen. Een eeuw geleden waren er honderden dorpscafés in Groningen en Drenthe, die hadden een belangrijke sociale functie totdat die werd overgenomen door dorpshuizen en later WhatsApp-groepen. De zaken varieerden van kleine knijpjes waar zelfgestookte jenever werd geschonken tot luxe-etablissementen waar reizigers uit de gegoede klasse ook comfortabel konden dineren en logeren. Zoals Hoving in Donderen en Onder de Linden in Vries lagen die zaken vaak op een kruising van land- en waterwegen.

Vries was een belangrijke pleisterplaats aan de Groninger postweg. Grote cafés aan de Brink getuigen daar nog van. Café Brinkzicht is nu een woonhuis, maar de fraaie gietijzeren veranda is aan de gevel behouden gebleven. De veranda van Onder de Linden heeft nog steeds een horecafunctie. Het karakteristieke bouwwerk stamt al uit het begin van de vorige eeuw en is een van de weinige veranda’s die nog in authentieke staat bewaard zijn gebleven.

Berend Botje

We duiken over de A28 en rijden bij De Steeg weer in het Nationale Park Drentsche Aa. Buiten de inwendige mens komt onderweg ook de inwendige verbrandingsmotor op deze rit goed aan zijn trekken.

Nu mogen we Noord-, Mid- en Zuidlaren afvinken in ons balboekje. Reden we net over de Hunebedstraat, nu staat er zo’n bouwwerk zomaar langs de weg op een open plek in het bos. Hunebed D3 is een van de overblijfselen van de grafmonumenten die het Trechterbekervolk in Drenthe bouwde, een paar duizend jaar geleden. Die dingen zijn dus heel wat ouder dan onze veranda’s, maar eigenlijk is zo’n hunebed óók een soort veranda, die beschutting biedt tegen de elementen en waar nu toch een frisse wind doorheen kan waaien. Want ook hunebedden hadden wanden, een dak en een ingang. Het zijn wel de oudste monumenten van Nederland, dus enig respect is wel op zijn plaats.

Zuidlaren evenaart het Paterwoldsemeer wat toerisme betreft. Wat heeft deze plaats, dat hij zo prominent met stip op de toeristische hitlijst staat? Tussen de vele horecazaken valt ons natuurlijk het Boschhuis op met zijn fraaie veranda van formaat. Toch blijven we hier niet dralen, maar verlaten we liever in navolging van Berend Botje Zuidlaren. De weg is recht, de weg is krom. En zo rijden we door Gieten, waar de veranda van het voormalige café nu zit vastgeplakt aan de gevel van het Chinees-Indonesische restaurant Palace, een met uitsterven bedreigde restaurantsoort in Nederland.

Toertocht Zwitserland: op passenjacht met de Energica Eva

Vol kippenhok

Hé hallo, Hofsteenge! Back to the blues in Grolloo. Ook café Hofsteenge heeft niet alleen een rijk gevulde menukaart, maar tevens een rijke historie. Die gaat helemaal terug tot 1891, niet zo oud als het Larense hunebed, maar toch respectabel. Over respect gesproken: voordat we weer op de veranda van dit familiebedrijf gaan zitten nemen we de helm af in het museum aan de overkant, waar we aan de geschiedenis van Cuby & The Blizzards kunnen snuffelen.

Eenmaal op de rotan-verandazetels van Hofsteenge gezeten, laten we nog even de woorden van Harry Muskee passeren, die we in het museum hebben gefotografeerd.

‘Ik loop twee keer per dag met de honden door de mooiste provincie van Nederland. Mooier dan hier kun je het niet krijgen. Wellicht was het beter geweest voor mijn carrière als ik in het Westen had gewoond, maar ik kan toch niet slijmen met de mensen in de business. En de kwaliteit van het leven is hier stukken beter dan in dat volle kippenhok.’ Vervang ‘lopen met de honden’ door ‘motorrijden’ en voeg er een paar caféveranda’s aan toe en je hebt de beschrijving van een ultieme motortoer te pakken.

Met dank aan Fedde Dokter.

Foto’s: Bernard Stikfort

Download de route

DE ROUTE IS VANAF MAANDAG 21 OKTOBER HIER TE DOWNLOADEN.

1 van 7