Het Duitse Middelgebergte van west naar oost

Een rit van het Ebbegebergte en het Rothaargebergte via het Thüringer Schiefergebergte en het Elbsandsteingebergte tot aan het Zittauergebergte. Dat belooft – ook ver ten noorden van de Alpen – bergbochtenplezier dwars door Duitsland.

Van Herscheid naar Zittau; volgens de navigatie is de snelste route zonder snelweg elf uur en 6 minuten en 632 kilometer. Hmm… Dat maken wij wel uit. We willen immers ook nog wat zien tijdens de lange rit door landschappen, die allemaal de veelbelovende toevoeging ‘gebergte’ achter hun naam hebben. Mijn ‘jachtvoertuig’ is een Kawasaki Z900RS Café; geen wilde vechthond of een wolf in schaapskleren, maar met zijn pittige 112 pk toch een ideaal wapen voor de bochtige buitenwegen. Dus begint de tocht daar waar de meisjes nog wilder zouden zijn dan de koeien: in het Sauerland. Daar horen ook het Ebbegebergte en de Nordhelle bij, met 662 meter de hoogste berg in deze streek en tegelijkertijd – als Al 707 tussen Herscheid en Valbert – berucht en geliefd door hellingshoekfanaten uit het Ruhrgebied en zelfs uit Nederland. Helaas geldt dat ook voor degenen die graag wegen afsluiten.

Is dit alles?

Kneesliders schrapen totdat het donker wordt. Maar toch… ‘Is dit alles? Is dit alles?’, zou Doe Maar zingen. Na de eerste bochten ter opwarming kijken ook reismaat Gerd en ik elkaar bij de Nordhelle vragend aan. Is dit alles? Ons oordeel: best aardig, maar geen vergelijking met een topparcours, zoals de Kesselberg tussen Kochel en Walchensee. Ja, meertjes. Daarvan zijn er in het Sauerland rijkelijk veel. Bijvoorbeeld de door waterratten en badnimfen geliefde Listertaldam, met vier campings en vlak daarnaast de Biggetaldam, destijds het grootste bouwproject van Duitsland. De dorpen, die voor de Listertaldam eerst waren platgewalst en verderop weer waren opgebouwd, zijn voor de Biggetaldam weer onder water gezet. Vergeleken met dit meer is het nieuw aangelegde Phoenix-meer op het oude Hoesch-terrein in Dortmund maar een plasje.

Voor de kleine honger of een gesprekje tijdens het tanken kun je terecht bij Motortrefpunt Bigge Grill aan de westelijke oever tussen Sondern en Attendorn. Voor Kerst groeien de Nordmansparren in hun speeltuin rond de Homert, het hoogste plateau van het Lennegebergte. Een stille, misschien zelfs weemoedige groet aan de Z900 met zijn Kawasaki-groene racestrepen, die vrijelijk en zonder wortels door de bochten wiegt, maar die in tegenstelling tot een kerstboom veel meer dan een tot twee weken per jaar plezier biedt.

We komen langs avonturenland Fort Fun bij Bestwig – net als de Attahöhle bij Attendorn en de Karl May-speeltuin Elspe een van de vele vrijetijdsparken in deze omgeving – en kachelen vlot verder naar Niedersfeld. Dan rijden we omhoog naar Langenberg, met 843 meter de hoogste berg van het Roothaargebergte in Sauerland en zelfs van heel Nordrhein-Westfalen. De weg loopt dood op de wandelparkeerplaats van de Hochheide Hütte. Die is helaas wegens renovatie gesloten. Er is dus geen taart met koffie, slechts een prachtig panorama en een gravelpad bij de op- en afrit.

Edersee

Tot ziens Sauerland, hallo Stölzinger Gebergte. Nog nooit van gehoord? Wij ook niet. Totdat ‘professor Wikipedia’ ons verder hielp. Via Küstelberg en Hanzestad(!) Medeberg aan de Edersee: zo mooi als de weg langs de oever is, zo streng hanteren ze de maximumsnelheid van 50 km/u. De waterstand is zo laag dat het pleziervaartuig Sern von Waldeck er als een vis op het droge bijligt. En terwijl motorrijders hier bij mooi weer aan de Edersee als een zwerm naar het Bikerscafé Zundstoff zoemen, trekt de Doornroosje-achtige discotheek Las Wega aan de B253 bij Wega alleen publiek naar de dansvloer dat in een ander tijdperk is blijven hangen. Gelukkig loodst onze digitale helper ons weg van Wega naar hotel Sonnenhof en het mooie stadje Melsingen, met zijn bruisende nachtleven in de oude binnenstad.

Als een drie-eenheid liggen het Stölzinger Gebergte, het Richelsdorfer Gebergte en het Knüll Gebergte in het Noord-Hessische bergland, tussen Melsungen en Bad Hersfeld. Het is altijd weer een ontdekking, deze afgescheiden, voormalige randgebieden met hun bonte mengeling van bossen, akkers en graslanden, uitzichten en slingerende wegen. Zodra je over een heuveltop rijdt, ben je alweer in een ander landschap en denkt ‘oh wat mooi, het lijkt wel een 3D-film’. In dorpjes zoals Wickersrode zwaaien kinderen nog naar langsrijdende motorrijders en ook buschauffeurs vinden het leuk om eens andere gezichten te zien. Alleen een buizerd voelt zich bedreigd door de Kawasaki en de Ducati. Hij stijgt met een markante ‘Hiaah, Hiaah’ uit een veld omhoog en zweeft over de gigantische Eisberg, de hoogste heuvel van het Stölzinger Gebergte. Waar, zoals in Nausis, ‘het vaderland een thuis heeft’ en een klein straatje van Stolzhausen naar Rockensüß voert. Echt prachtig.

Bergbouwstad Nentershausen

Een prettig verblijf biedt de oude bergbouwstad Nentershausen aan de voet van de Herzberg, de hoogste berg van, nou?… Het Richelsdorf Gebergte. We nemen een picknickpauze op een bankje boven op de Burcht Tannenberg en gaan dan verder naar het Knüll. De Amerikanen bouwden in de jaren vijftig een radiostation op de kop van de ‘Knull’, een gedoofde vulkaan die de titel hoogste berg van de regio maar net aan de Eisenberg moet laten. Dat deden ze vermoedelijk om de ‘roden’ – met andere woorden de Russen – in de gaten te houden. Die tijden liggen ver achter ons. Tegenwoordig zijn jeugd- en wandelaarsherbergen Boglerhaus en Knull-Jause net als de camping een lonende business op de stompe bergkop.

Toerisme: Herfst op de backroads van Alabama, Amerika

Vrije vaart tot aan het Thüringse Schiefergebergte! Wat een prachtig gebied, een mix van slingerende landwegen en levensverhalen. Bij Philippsthal ligt een van de laatste bergen, geheel in het wit. Nee, het is geen ijsberg, die smelten immers allemaal binnenkort. Het is de Monte Kali, de stortplaats met het afval van de open kaliumzoutmijn aan de Werra. Na ‘Die Wende’, de bevrijding van Oost-Duitsland, heeft men acht van de negen kalifabrieken in Thuringen gesloten. De groeve in Merkers werd omgebouwd tot een belevenispark. Dan over de brug naar Vacha, waar passende concertposters hangen voor ‘City’, de DDR-cultband met de hit Am Fenster. Borden en plakkaten, die langs de straten hangen – zoals ‘belastingenverklaring voor pensionados’ of ‘Viba Nougat-Wereld’ – houden onze grijze cellen behoorlijk bezig. Geholpen door het feit dat de Japanse viercilinder zelf in de zesde versnelling lekker rustig door de dorpen tokkelt, waardoor je de gedachten de vrije loop kunt laten en door de wereld kunt vliegen. Tot aan de vrije avond in de jagershut in Schmalkalden.

Thuringer woud

Hartelijk welkom in het thuis van onze olympische kampioen Katie Wilhelm, zo begroet ons een aanplakbiljet in het Thuringer Woud. Het roodharige Biathlon-icoon bezoeken we niet, maar de grote Farmdenkopf, de hoogste berg in het Thuringse Schiefergebergte, wel. Maar helaas, het panorama bij het pompstation Goldisthal is alleen te voet te bereiken. Zo blijft het voor ons bij een blik op de adelaarskop, die als voor tuindecoratie uit steen gebeiteld is. Vliegen we verder naar het Fichtelgebergte en het Elstergebergte? Nee hoor, we zijn immers niet op de vlucht, zoals de gehate vrachtwagenchauffeurs, die hun multitonners door de smalle Thuringse landwegen proberen te persen. We rijden liever gelijk door naar het Erzgebergte, tijd en moeite sparend.

Ook deze bochtige etappe, via Probstella, concentratiekamp-memorial Laura, Swinger-Club ‘Zum Kuckuck’, Bad Lobenstein, Plauen en Poppengrün, is een aardige tocht. We belanden uiteindelijk in Morgenröthe-Rautenkranz, geboorteplaats van kosmonaut Sigmund Jähn, de eerste Duitser in de ruimte. Voor het gebouw van de ruimtetentoonstelling staat een MIG 21-F13 opgesteld. Als piloot zat je daar regelrecht op de motor. En dat bij een topsnelheid van 2125 km/u! De Britse Andy Green was in 1997 half zo snel, toen hij het wereldsnelheidsrecord op land behaalde. Op dit moment traint hij – hoe ouder, hoe gekker – voor het breken van de 1000 mijl per uur barrière. Dat is dan weer een anachronisme als je het afzet tegen de wereld van de boogkandelaars en de houten mannetjes in Seiffen. Maar zelfs met Kawasaki’s eigen bodemraket, de 231 pk sterke superchargermachine, de H2, zouden we er vanmiddag niet meer kunnen komen. Vooral niet, omdat we onderweg eerst nog de Monster-Chopper bij motorpleisterplaats Ehrenzipfel bewonderen en bestijgen. We maken daarom een tussenstop op de Fichtelberg, met 1.215 meter de hoogste berg van het Erzgebergte en van onze hele toertocht. Een hoogtepunt is ook het hotel Fichtelberghaus, een topadres met buitenaards panorama. Ze hebben ook een garage, zodat de motoren niet door de wind omver worden geblazen.

Overal volkskunst

Nu veranderen we het perspectief van Fichtelberg naar Seiffen. Wie hierbij aan een zeepkistenwedstrijd denkt, slaat de plank mis. In spreekwoordelijke zin. In de speelgoedstad in het centrum van het Erzgebergte is de volkskunst overal. Het wemelt hier van winkels en etalages met uit hout vervaardigde kerstpiramides, houten mannetjes en boogvormige kandelaars. De ultieme tegenpolen van de PlayStation, MediaMarkt en Saturn. Veel geluk. Het notenkrakenmuseum in Neuhausen laten we aan ons voorbijgaan, net als het vliegtuigmuseum in Cammerswalde, we verkiezen in plaats daarvan de slingerende loop bij het beroemde Teichhaus. En komen dan nauwelijks meer uit de wirwar van omleidingen bij Bärenfels und Rehefeld.

‘Is dat daar de Grote Zschirnstein?’, vraagt de inmiddels in het Elbsandstein Gebergte gestrande jager aan een dorpsbewoner van Kleingießhübel? ‘Nee, de kleine. De grote ligt daarachter; daar kom je alleen te voet, alle wegen zijn afgesloten.’ ‘En het mooiste uitzicht?’ ‘Dat vind je bij Schöna.’ Dat heeft allemaal geen zin, deze trofee gaat aan ons voorbij. De hoogste berg is sowieso niet de meest imposante van het Elbsandstein-gebergte. Dat zijn de bijzonder schilderachtige Schrammsteinen en het bastion. Miljoenen bezoekers en kunstenaars als de romanticus Caspar David Friedrich kunnen het niet fout hebben. Basta. Maar ook hier geldt: zonder zweetvoeten geen prijs en dus geven we onze stalen rossen maar weer de sporen, rijden door het oog van de naald naar Bad Schandau over de Elbe en steken dan via het naburige Tsjechië af naar het Zittauer Gebergte, om daar in het laatste schemerlicht een vette buit binnen te halen. Bij Jonsdorf zien we een enorme rotsformatie, direct aan de straat. Bij Waltersdorf stoppen we bij de Sonnebergbaude, een leuk landhotel met een terras, waar vandaan je de vos en de reebok nog goede nacht kunt zeggen, of van waaruit je de volgende dag een mooie wandeling kunt plannen naar de met 792 meter de hoogste berg van het Zittauer Gebergte. Recht daartegenover zie je de Lausche.

Toegift

Achter die zeven bergen, daar ligt een gebergte dat nog veel kleiner is als jij, Zittauer, dat pronkt met de titel ‘kleinste middelgebergte van Duitsland’. Het ligt achter Coswig bij Meissen, bij het Spaargebergte, een ongeveer drie kilometer lange en tweehonderd meter brede bergkam met een hoogte van 191 meter. Heel spaarzaam. Dan zien we voor het hotel Boselblick, dat bekend staat om zijn Zwitserse specialiteiten, een rood wit geschilderde koe, als gebodypainte vlag van de monniken, net zoals in de Alpen.