Hoe kun je beter het voorjaar vieren dan met een lange voorjaarsrit? Als eerbetoon aan ontluikend leven, frisgroen en verdwijnende winterdepressies, rijden we langs plaatsen delict. Immers, je kunt ook te opgewekt beginnen aan het motorseizoen. Daarom kan deze tocht alleen maar in de gevangenis eindigen.
Jan Dirk Onrust
Nederland lijkt een land waar nooit iets gebeurt; het land van de aangeharkte tuintjes, fietspaden, spaarzegels en Bromsnor. Dat is een heel geschikt decor voor Boer zoekt Vrouw, maar totaal onwaarschijnlijk voor crimi’s als CSI en Law & Order. Daar moet je de Verenigde Staten voor hebben, met zijn kille steden, schimmige straten, verlaten loodsen en vieze kofferbakken. Dat is de natuurlijke leefomgeving van zware criminelen. Nou nee. Zelfs in het ogenschijnlijk totaal onschuldige noorden van Nederland kan Het Kwaad huishouden. Dat merk je tijdens de tweede grote voorjaarsrit; een rit over kleine weggetjes, langs koetjes en kalfjes, schilderachtige dorpjes, schattige huisjes en plekjes, waar moordenaars en addergebroed meedogenloos toesloegen.
[sgpx gpx=”/wp-content/uploads/gpx/TRACK-Voorjaar_Moordrit.GPX”]
DOWNLOAD HET ONMISBARE MOORDSDOSSIER, MET GRUWELIJKE ACHTERGRONDREPORTAGES – PDF
Dokkums bloedbad
We pakken het bloedspoor op in Dokkum. Door de vele restauraties is het nu een van de aardigste plaatsen van het Noorden, maar dat neemt niet weg dat het is gevestigd op een slachtpartij. Het ruim 1250 jaar oude Dokkum wordt namelijk voor het eerst genoemd in 754, door de moord op Bonifatius. De hoogbejaarde Engelse grondlegger van christelijk West-Europa kerstende met harde hand. Met zijn bewapende legertje trok hij door West-Europa om allerlei heilige heidense symbolen te slopen, om aan te tonen dat de heidense goden niets voorstelden. Vele Germaanse stammen raakten hiervan onder de indruk en bekeerden zich tot het christendom. Maar de Friezen moesten niets van Bonifatius en zijn methoden hebben. Bij de derde poging om de Friezen van hun oude geloof te helpen, hadden ze er genoeg van. Bonifatius en zijn leger van 52 man werden bij Dokkum in de pan gehakt. Maar het stadje hield er wel een heilige bron aan over. Niet ver daar vandaan starten we de rit met koffie, een moordkop en een verdacht T-shirt.
Horror in Anjum
De tweede plaats delict is Anjum, even ten noorden van Dokkum. Hier kocht de voormalige hoge ambtenaar en biologe Marianne van der E. begin jaren negentig het in onbruik geraakte stationnetje om er een pension van te maken. Volgens dorpsbewoners werd dit al gauw een broeinest van schimmige zaken en duistere figuren. Hierdoor en door het weinig beminnelijke karakter van mevrouw, kreeg ze de bijnaam ‘de Heks van Anjum’. Alle vermoedens werden bevestigd toen de politie in 1997 twee lijken in haar tuin opgroef. Volgens de rechter waren de mannen met mokerslagen uitgeschakeld en vervolgens levend begraven. Van der E. heeft altijd ontkend, maar dat is in dit soort zaken niets bijzonders. Ze kreeg in 1998 zes jaar met TBS en zit nog altijd vast. Het pension ligt er nu beter bij dan in haar tijd en heeft zelfs een keurige tuin.
Cop Killer van Doezum
Via het Lauwersmeer gaan we zuidwaarts naar het Groningse Doezum/Kornhorn. Hier kreeg de metselaar IJje Wijkstra in 1928 een korte relatie met Aaltje Wobbes, de vrouw van een gedetineerde vriend van hem. Even later trekt ‘De Duivelin’, zoals Wijkstra haar later zou noemen, bij hem in. Justitie in Groningen wil haar ondervragen, omdat ze haar zes kinderen in de steek heeft gelaten. Kennelijk verwachten ze moeilijkheden bij de aanhouding, dus worden er in de ijzige kou van 18 januari 1929 maar liefst vier veldwachters ingezet. Wijkstra schiet ze alle vier neer en snijdt ze daarna de keel door. Nederland is diep geschokt en Wijkstra wordt veroordeeld tot twintig jaar. In 1941 sterft hij in het Rijkskrankzinnigengesticht in Woensel aan tbc. Na de moordpartij brandde Wijkstra zijn huisje tot aan de grond toe af, dus daar is niets meer van over. Een grote kei met opschrift aan de Polmalaan herinnert aan de plaats delict.
Martelmoord in Bedum
We rijden door naar het oosten, waar we via de Wolddijk in Bedum komen met middeleeuwse toren die nog schever staat dan die van Pisa. De Wolddijk zou mede zijn aangelegd door ene Walfridus en zijn zoon Radfridus, die het christendom naar Bedum brachten. Binnenvallende Noormannen hadden het toen niet zo op christenen dus werden vader en zoon gemarteld en vermoord. Beiden werden later heilig verklaard. Op de plek waar de zoon het leven liet, verrees een grote kapel. Vader werd vereerd met de toren. Waar de kapel was, staat nu een bloemenkwekerij. Onder een putdeksel in de zaak ligt de voormalige heilige bron, die vroeger en zelfs nu nog een doel van bedevaartstochten is.
Beest van Harkstede
Ruim vijftien kilometer verder komen we bij het voormalige huis van de Nederlandse Hannibal Lecter: Willem van Eijk, het Beest van Harkstede. In de jaren zeventig wurgt hij een 15-jarig meisje en brengt hij een 44-jarige verpleegster zo beestachtig om het leven, dat parketwachters later tijdens het voorlezen van het vonnis moesten overgeven. Als hij in 1990 vrijkomt, verhuist hij naar een eenvoudig boerderijtje in Harkstede. In 2001 wordt hij opnieuw gearresteerd. In de tussenliggende periode zijn tenminste acht Groningse prostituees vermoord of verdwenen. Van Eijk bekent drie moorden. Hij wordt veroordeeld tot levenslang. Als je alleen het adres van het afgelegen boerderijtje weet, is het nauwelijks te vinden. ‘Die moet meteen al plannen hebben gehad,’ denk je meteen als je het uiteindelijk toch ontdekt. In het Slochterdiep, vlakbij de boerderij, vond de politie het naakte lichaam van zijn laatste slachtoffer.
Gehaktdag in Ganzedijk
Nabij de Duitse grens passeren we in Ganzedijk het huis waar schrijver Richard Klinkhamer tot 1997 woonde. In 1991 sloeg hij hier zijn vrouw met een koevoet de hersens in en begroef haar onder een schuurtje in de tuin. Het graf bedekte hij met een laag beton. Hij was direct verdachte, maar de politie kreeg het bewijs niet rond. Later schreef Klinkhamer ‘Woensdag gehaktdag’, een boek met allerlei mogelijke scenario’s over hoe en waarom hij zijn vrouw zou hebben vermoord. Dit werd gezien als literaire provocatie, maar niet als bekentenis. Die volgde pas in 2000 nadat de nieuwe bewoners van zijn huis het stoffelijk overschot van zijn vrouw hadden ontdekt. Klinkhamer heeft zijn straf uitgezeten, woonde in Amsterdam en is een paar jaar geleden overleden.
Treinkaping bij De Punt
We volgen enige tijd het spoor van kleinere vergrijpen. We zitten tenslotte aan de grens, dus lopen hier allerlei oude smokkelroutes. Niet ver van het einde van de tocht, rijden we bij De Punt – Drenthe) even langs de spoorlijn. Hier dwongen in 1977 negen gewapende Molukkers de intercity Assen-Groningen tot stoppen. Er volgde een treinkaping van twintig dagen die werd beëindigd met een bevrijdingsactie van mariniers. Twee gijzelaars en zes kapers kwamen hierdoor om het leven.
Offermoord bij Yde
Enkele kilometers van De Punt, bij Yde, kregen twee veenarbeiders in mei 1897 de schrik van hun leven toen ze een pikzwart lijkje met lang rood haar vonden. Ze meenden de duivel te hebben ontdekt, maar het bleek het lichaam van een meisje te zijn, dat bijna tweeduizend jaar eerder door wurging om het leven was gebracht. Deskundigen menen dat het om een offermoord gaat, met mogelijk een heel wreed motief: het meisje was gehandicapt en zou daardoor een last voor de gemeenschap zijn geweest. In april, twee dagen voordat wij langskomen, wordt nabij de vindplaats een labyrint ter nagedachtenis aan het meisje onthuld.
Galgenmaal in Veenhuizen
We eindigen de tocht waar alle misdaad hoort te eindigen: in de gevangenis. In dit geval de voormalige gevangenis van Veenhuizen, die intussen tot gevangenismuseum is omgedoopt. Bij wijze van uitzondering mogen we met de motor de binnenplaats oprijden, tot aan het restaurant. Op het menu staat uiteraard een galgenmaal, dat uit aanzienlijk meer dan water en brood bestaat.
