Niet te toppen. Dat is de route langs de zestien hoogste punten in Duitsland, één per deelstaat. Een toertocht van hoogtepunt naar hoogtepunt: van het 32 meter hoge Friedehorstpark in Bremen naar de 2962 meter hoge Zugspitze in Beieren.
[sgpx gpx=”/wp-content/uploads/gpx/Duitsland-16-Hoogtepunten.gpx”]
Klaus H. Daams
Het begint laag, maar dan geeft het navigatieapparaat plots 38 meter aan op de plek waar we onze toertocht kriskras door de republiek beginnen. Niet geheel nauwkeurig dat apparaat, zo blijkt, want ons startpunt is het Friedehorstpark en dat ligt exact 32,5 meter boven het Duitse NAP (NN: Normalnull) en is daarmee het hoogste punt van de staddeelstaat Bremen. Tegenover een oase van groen ligt een revalidatiecentrum, waar mensen met een gezondheidsprobleem weer op krachten komen. De psychoterapeuten van Triumph hebben ook al veel werk verricht, waardoor de 2,3 liter driecilinder van de Rocket III blaakt van gezondheid in de vorm van een concurrentieloos koppel van 221 Nm. Zo’n motorblok maakt hoogteonderzoekers blij, vooral in het vlakke noorden van Duitsland.
Van Bremen naar Hamburg. Het hoogste dat wij zien onderweg zijn de wolken, dan de boomkruinen langs de wegen, dan de maishalmen. Iets later misschien nog de windmolens uit de 200-meter-klasse. Traditioneel verweven met ‘hoge’ kunst is de kunstkolonie Worpswede in Teufelsmoor. Iets trivialer, en daarmee beter geschikt voor de massa, is het Festival ‘Rock den Lukas’, in Tarmstedt.
‘Hasselbrack? Daar moet u met de mountainbike naar toe’, vertelt een ansichtkaartenverkoper nabij de trotse, 116,2 meter metende hoogste heuvel van Hamburg. Eerst even eten dus. Een pitabroodje van Can Döner Service en dan naar boven in het beschermde natuurgebied Fischbeker Heide. Zonder opklapbare MTB in de koffers houdt de tocht echter op bij een bosparkeerplaats op 55 meter hoogte. Wie wil er immers met een 370 kilo wegend stalen ros door de botanische pracht kachelen? Dan liever de 240-sloffen op artistieke wijze strepen laten schilderen op het wegdek van het havenindustriegebied Hohe (!) Schaar. Hier vind je ook het stalen skelet van de hefbrug-o-saurus over de Rethe. Een van de meest indrukwekkende bruggen van zijn soort, wereldwijd. Tussen de heftorens de grootste ophaalbrug van Europa, ver voor de 110 meter hoge Elbphilharmonie-concertzaal. Wanneer deze klaar is.
Bergen zonder bergen
Hoogste punt in Schleswig-Holstein is Zwitserland. Althans, de Holsteinse versie ervan, de Holsteinische Schweiz. Plaatsnamen tooien zich hier met bergen, zoals Bad Segeberg en Krögsberg, en meren versieren op hun beurt bij Plön en Malente het land. Dit alles komt tot een hoogtepunt op de Bungsberg: 168 meter hoog, uitkijktoren, Hofcafé Bökensberg en in de winter zelfs een sleeplift voor Duitslands meest noordelijke skigebied. En dan is het 21 uur. In plaats van doorrijden naar de volgende Schweiz, de Mecklenburgse, brengen we de avond witbierig door in de Redderkrug in Eutin. Tja, logistiek. Deze kan door zo veel kleine, onverwachte dingen in de war worden gebracht. Bijvoorbeeld door de tijdrovende zoektocht naar ansichtkaarten: 30 minuten per deelstaat, 16 keer dus, is tenslotte bijna een volledige werkdag.
OH-NE 46. De in Ostholstein uitgegeven kentekenplaat van een Trabi geeft de maat aan voor de volgende etappe. Met 146 pk wordt verloren tijd goedgemaakt. Schönberg, berucht door zijn vuilstort, vliegt voorbij. In Teterow, tijdens het tanken bij een Toyota-dealer, een praatje gemaakt met werkplaatschef Daniel Graf, enthousiast verzamelaar van oude Simsons en AWO’s. Omleiding via een betonplatenweg bij Teschow, omzoomd door korenbloemen en piramides van strobalen. In schreeuwende graffitikleuren afgebeelde trikes en cruisers op de gevel van Tweewielerspecialist Hassemer in Malchin, socialistische flatgebouwen en baksteenpracht bij de poorten van Neubrandenburg. Wortelsap met honing tijdens een pitstop bij de discounter.
Woldegk. Dit landelijke plaatsje maakt geen reclame voor zichzelf met vier werklozen en een woeste vuilnishond, die rondhangen op de marktplaats. Maar wel met vijf windmolens en de voet van de hoogste verheffing van Mecklenburg-Vorpommern. Het laatste deel van de 179,2 meter hoge Helpter Berg kan alleen met voetenwerk worden afgelegd. Wie niet wil wandelen, vindt zijn eindstation voor het hek van een telegraafpost. Wie zich daar ter plekke afvraagt wat deze jacht naar ‘summits’ inhoudt, heeft waarschijnlijk nooit iets verzameld. Voetbalplaatjes, poppen, motorfietsmodelletjes? Gaat er een lichtje branden? Nou dan.
Berlijn
Vaak helpen oogkleppen om een doel te bereiken. Daarom nu in één ruk naar Berlijn. Autobahn-afslag Marzahn en dan langs hoogwaardige betonbouw naar Köpenick. ‘Rijden jullie naar Noorwegen?’, vraagt een jochie, kijkend naar onze zwaar bepakte motoren. ‘Nee, naar de grote Müggelberg.’ 114,8 meter meet deze top van Berlijn, goed verstopt in knus bosgroen. Zo goed zelfs, dat we er naast landen, op het geasfalteerde plateau van de 88 meter hoge kleine Müggelberg. Hier duikt, al trappen bestormend, Günter Bachert ineens op. De fitte 71-jarige zegt te trainen voor de Stubaier Alpen en vertelt over de lokale overheidsklucht rond het restaurant hier boven. Ooit een bloeiende uitspanning, nu het leegstaande slachtoffer van slecht beleid. In het klein vergelijkbaar met de chaos rondom de nieuwe luchthaven van Berlijn. ‘Berlijn heeft het slechtste bestuur van Duitsland’, kopt de Berliner Zeitung, niet geheel toevallig, net vandaag.
Een dag overigens die langzaam uitgaat. In de spiegel vlamt de zon, zo rood zoals het oosten van Duitsland voor de meeste tijdgenoten ooit was. Op het vizier een miljoen dode insecten. Die dachten waarschijnlijk: ‘overdag iets te veel verkeer hier. Laten we maar ’s avonds vliegen’. Om 23 verlaat hij zijn nest, levendig zoals alle uren daarvoor: het vogeltje van de grootste koekoeksklok van Brandenburg. Deze klok hangt in het louter voor Ostalgie (het verlangen naar de DDR, red.) uit zijn voegen klappende Hotel Röderschänke in Stolzenhain en is van Willfried Höntzsch. De waard en ex-burgemeester ‘in openbare staatsdienst’ – en stasimedewerker? Maar ja, dat vraag je niet zo 1, 2, 3 als gast – is niet alleen spraakzaam aangelegd, maar ook royaal: hij is sponsor van een gedenksteen die de voornaamste verhoging van deze deelstaat markeert, de 201,4 meter hoge Heidehöhe bij Gröden. Voor sportievelingen en zij die graag in de verte kijken, is hier bovendien een uitkijktoren met 162 treden.
De Fichtelberg
Na de tredes trappen we nu door de versnellingen, even de ijzeren harten sneller laten slaan. Meissen glijdt voorbij: in plaats van porselein een kapotte sovjet-kazerne, de Elbe en de burcht. Nossen blijft links liggen. Chemnitz: stad van het moderne, Annaberg-Buchholz en Crottendorf: Ertsgebergte, reukkaarsen, Biker Welcome, 13 procent stijging – het gaat er op met perfecte bochten en bergen. De hoogste hier in Sachsen is, met 1214,8 meter, de Fichtelberg. Grappig dat de navi in plaats van 1214 een 1 toont. Bevroren of kapot? Zou geen wonder zijn geweest bij deze niet echt zomerse temperaturen. Met daarbij windvlagen die mens-erger-je-niet spelen met slordig geparkeerde motorfietsen en ons in het aangenaam warme café op de top naar binnen jagen. Beduidend hoger dan 1 kilometer boven NN.
Van Sachsen naar Thüringen, van Fichtelberg naar de 982,9 meter hoge Grosser Beerberg. Was het maar zo simpel. En legaal. Tussen Schmücke en Oberhof buigt een zachte bosweg af naar het woud. Zonder tractorpulling-achtige banden maakt de Rocket hier geen schijn van kans. En dus ook geen gedoe met de groenen in dit beschermde biosfeerreservaat. Dus slaan wij ons kamp op in Hotel Peterchens Mondfahrt, gelegen op de Wasserkuppe, met 950,2 meter het hoogste punt in Hessen.
Ontbijten doen we onder afbeeldingen van oude luchthelden, die hier boven na de Eerste Wereldoorlog, toen Duitsland geen gemotoriseerde vliegtuigen meer mocht hebben, de zweefvliegerij ontwikkelden. Meer beeldende info over deze fascinerende vorm van voortbeweging is te vinden in een museum en op een vliegbasis op de Wasserkuppe. Landrotten kunnen hun ontbijt overigens snel weer kwijt raken tijdens een zweefvluchtje. Weet de auteur nog van een eerdere ervaring. Land van de open plekken (Land der offenen Fernen), zo wordt de Rhön graag genoemd. In plaats van bossen slechts kale heuveltoppen met vereenzaamde struiken, als ware de toppen slecht geschoren schapen. Onder de hoge hemel, ergens langs de rand van de weg, als teken van diepe devotie, de in steen gehouwen woorden: Wie zijn kruis niet draagt, zal mij niet volgen en is het mijne niet waard.
Via Harz naar Winterberg
We volgen nu al tamelijk lang de B27: 2500 toeren, 100 dingen. Kirschenland Werratal: een rode goederentreinlocomotief, duizend rode achter- en remlichten. Bij tijdelijke verkeerslichten altijd op pole position – waardoor een Mitsubishi sportwagen zich uitgedaagd voelt. Intermezzo bij Landolfhausen, waar de voetsteunen het asfalt mogen omploegen. Snel voorbij Gieboldehausen, trefpunt van globetrotters die hier vertellen over hun avonturen op de meest ver weg gelegen en hoogste toppen van de wereld.
Hartelijk welkom in Harz. Niks voor bochtenhaters of vakwerkfobisten. Herzberg naar Sieber, een fijnere route is niet te vinden. En geen steilere als de Herrenstrasse in St. Andreasberg. Maar liefst 22 procent. Mijn lieve heer, hier krijgt zelfs mister Rocket een wheelie voor elkaar. De hoogste berg van Niedersachsen beklimt men het liefst met een gondel. Maar daarvoor hebben wij geen tijd, zodat dit deel van de reis relaxed op een bankje wordt ‘uitgezeten’. Het adres voor de navi: Brunnenbachsweg in Braunlage – en van hieruit via de weides om te genieten van het panorama op de 971,2 meter hoge Wurmberg. Deze staat in de Harz overigens in de schaduw van zijn grote broer, de Brocken. Deze met sagen en mythes omringde berg meet 1141,1 meter. De berg lag eerst aan de andere kant van het ijzeren gordijn, maar is vandaag de dag opperhoofd van Sachsen-Anhalt.
Naar boven gaat het per benenwagen of puffend per smalspoor met de Brockenbahn-trein. Daarvoor ontbreekt echter ook hier de tijd, dus opnieuw een gemist panorama. Meteen naast de B4, bij parkeerplaats Torfhaus, ligt de plek van een motortreffen met een lange traditie. Tegenwoordig echter ook een plaats met bonken van viersterren resorts.
Terwijl in de bonte vakwerksteegjes van de Harz de honden voor het slapen gaan nog even worden uitgelaten, mag de Rocket nog even zonder lijn loslopen. Reinhardswald, Habichtswald, hier koelen de banden zeker niet af. Even stoppen voor het Hildfelder Stübchen. Aan de bar een mengelmoes van prentbriefkaarten uit het Sauerland. Alternatief voor het nachtleven in het 600 zielen tellende Hildfeld is het feestgedruis op de partymile van Winterberg, oftewel de bruisende vulkaan in het, ook bij ons Nederlanders, zeer geliefde land van de duizend bergen.
Het is misschien niet bij iedereen bekend, maar de top van Nordrhein-Westfalen ligt op 843,2 meter, op de Langenberg. Dat zijn zo’n 1300 millimeters meer dan de prominenter aanweizge Kahle Asten te bieden heeft. En dus ziet deze berg ook veel minder dagjesmensen. Ongelooflijk mooi: vanuit Niedersfeld leidt een gravelpad langs oogverblindende lupines, door de door Kyrill (orkaanachtige storm in 2007, red.) kaalgeplukte bossen naar de Hochheide Hütte. Ook zonder de laatste drie kilometer naar de top af te leggen: een hoogtepunt, deze ontdekking in de meest dichtbevolkte deelstaat.
Sauerland
Van het Sauerland dwars door Westerwald en Hunsrück naar nummer 13 op onze lijst, de 816,3 meter hoge Erbeskopf in Rheinland-Pfalz. Om niks en niemand te kort te doen: de route Somplar, Rosenthal, Bracht is een prachtroute en ook de weg naar het verderop gelegen Schönstadt maakt een kleine Speedy Gonzalez in je los. Let op de flitsers op de B3 bij Marburg. De Amerikanen zouden onze ‘raket’ overigens allang hebben opgespoord, als het hoofdkwartier Midden-Europa van de NAVO nog steeds in bunker ‘Erwin’ onder de Erbeskopf zou hebben gelegen. Deze multinationale gevechtspost uit de Koude Oorlog bewaakte met radartorens het luchtruim tot diep in de Sovjet-Unie. Ondertussen regeert hier echter de kunst en staat er, als een soort houten duikplank, de toegankelijke sculptuur van Christoph Mancke, met de titel Windklang (het geluid van de wind).
Het geluid van de taal. Deze wisselt tijdens deze toer meerdere keren per dag. Het Saarlands bijvoorbeeld – wij spreken weinig anders dan algemeen beschaafd Duits – legt in menig vreemd oor een dikke knoop. Bijvoorbeeld tijdens onze zoektocht naar de 695,4 meter hoge Dollberg. De grootse verhoging van de kleinste deelstaat ligt ergens in het bos bij Nonnweiler-Otzenhausen en heeft nergens een plekje gevonden, niet op een kaart, niet op een verkeersbord.
Braunshausen
Vragen dus. Maar aan wie? Aan de drie tieners die er eerder uitzien als kandidaten voor ‘Germany’s Next Topmodel’ dan als kandidaten die de € 50,- vraag bij ‘Miljoenenjacht’ kunnen beantwoorden? Voordat de Rocket is gedraaid, zijn ze echter alweer verdwenen. Hulp komt dan van Leander Laux, 39, eigenaar van een XJR en een Thunder Ace. Hij zegt, vrij vertaald, dat we de ouwe Dollberg moeten laten schieten, omdat het veel meer kicke is om brommers naar de Petersberg bij Braunshausen te sturen. Boven ligt daar een sterrenwacht en een herberg met motorstamtafel. Bedankt voor de tip, Leander. En dank ook aan Hotel Parkschenke Simon in Nonnweiler, waar we `s avonds laat op de kamer nog een snoekbaarsje kunnen krijgen. `s Morgens om zes uur staat hier voor de gasten met haast zelfs een vriendelijk bedoelde tafel met brood en koffie klaar. De koffie is echter de vorige avond al gezet.
Als bruin gebrande gezichten met geelblond strohaar nemen de zonnebloemen, op hun velden tussen Malterdingen en Bombach, een stralenbad. Hoe übersexy het voor motorrijders is, dat laat het Schwarzwald niet alleen bij Obersexau zien: als in een flow kachel je over de met groen overwoekerde achtbaan naar boven, naar de 1241,4 meter hoge Kandel. Niet de hoogste, maar wel de populairste top in de regio. Wielrenners simuleren hier bijvoorbeeld een aankomst op de l’Alpe d’Huez of dienen als bonte pylonen voor motorrijders. Bij het fenomenale panorama tussen St. Peter en St. Märgen krijgen pols en pupillen even pauze.
De Feldberg, 1493 meter, is de hoogste berg van het Schwarzwald en van Baden-Württemberg. De B317 over de Feldbergpas is breed genoeg om een Airbus op te laten stijgen. Bij de top ook een gigantische parkeerplaats, skiliften en een hotelcomplex. Vluchtreflex. Nog 304 kilometer naar ons doel. En een hele zondagmiddag de tijd voor het uiterste zuiden van de Duitse republiek, het Voralpenland. Hoe mooi het daar is, weet werkelijk iedereen. En die iedereen wil er ook van genieten, vooral op zondagmiddag. Stop-and-go bij de Bodensee, waar het dikke 2,3 liter motorblok een goed figuur zou slaan als aandrijving van een powerboot. Vervloekt is het inhaalverbod op de bochtenrijke weg voor Scheidegg, waar het verkeer in een slakkengang gaat. Verlossing komt in de vorm van de afslag naar Siberatshofen. Bochten zonder hinderlijke karavanen, geflankeerd door koeien en kerktorens.
Afgetopt op een grootse berg
De bergen worden steeds hoger. Ze bouwen op als de golven van een stormachtige zee. Met bij Garmisch-Partenkirchen als hoogtepunt van Bayern – en tevens heel Duitsland – de 2962,1 meter hoge Zugspitze. Wie wél de tijd heeft, klimt via het Höllental naar boven en overnacht op de top in het Münchner Haus van de alpenvereniging. Wij nemen de volgende ochtend de gondel, nadat de overnachting in het Eibsee-Hotel onze onkostenrekening de hoogte in heeft gestuwd. De exclusieve ligging aan de voet van de berg vraagt blijkbaar om een exclusiviteittoeslag. Motorhandschoenen zijn boven overigens erg praktisch, met windsnelheden van 30 tot 36 km/u en een chillfactor van -3 graden. Genoeg zon, zicht tot 180 km. sensationeel. Ergens in het noorden ligt de 32,5 meter hoge bobbel in het Friedehorstpark. In het zuiden, in de schier eindeloze uitgestrektheid, lag lange tijd, geveld door een vijandelijke pijl, ijsmummie Ötzi, die ook ooit hier het hoogtepunt van zijn leven had. Letterlijk en figuurlijk.
INFO
Een reis langs de hoogste hoogtes van de 16 Duitse deelstaten, inclusief de drie staddeelstaten Berlijn, Hamburg en Bremen, begint met logistiek management. Waarheen gaat de reis precies? In welke volgorde? In hoeveel tijd? Via de mooiste routes naast, of juist snel op de snelweg?
ROUTE Wie de toer zoals beschreven wil beginnen in het Friedehorstpark in Bremen, komt op deze plek via de A27 Bremen – Cuxhaven, afrit Burglesum. Navi-adres: Am Lehnhof of Holthorster Weg. Het hoogste punt van de republiek, de Zugspitze, bereikt men het meest comfortabel per gondel. Het dalstation ligt ten zuiden van Garmisch-Partenkirchen, aan de Eibsee. Het adres: Grainau, Am Eibsee 6.
OVERNACHTEN Overnachtingsmogelijkheden zochten wij steeds zo dicht mogelijk bij de hoogtepunten. Op de volgende adressen is dat min of meer gelukt: Redderkrug, Am Redderkrug 5, 23701 Eutin, tel. +49-4521-2232, www.redderkrug.de; Röderschänke, Am Sportplatz 1, 04932 Röderland-Stolzenhain, tel. +49-3533-8328, www.museumsgaststätte-röderschänke.de; Peterchens Mondfahrt, Wasserkuppe 46, 36129 Gersfeld, tel. +49-6654-381, www.peterchens-mondfahrt.de; Hildfelder Stübchen, Hildfelder Str. 43, 59955 Winterberg-Hildfeld, tel. +49-2985-8439, www.hildfelderstuebchen.de; Parkschenke Simon, Auensbach 68, 66620 Nonnweiler, tel. +49-6873-669970, www.parkschenke-simon.de; Eibsee-Hotel, Am Eibsee 1-3, 82491 Grainau, tel. +49-8821-98810, www.eibsee-hotel.de.
KAARTEN Ook al is het navigatieapparaat thuis gevoed met alle coördinaten, papieren kaarten blijven handig onderweg. Het beste in een grote schaal voor het overzicht en gedetailleerde kaarten voor de lokale afhandeling. De doelen:
De hoogste punten per deelstaat
- Baden-Württemberg: Feldberg, 1493 m
- Bayern: Zugspitze, 2962,1 m
- Berlin: Grosser Müggelberg, 114,8 m
- Brandenburg: Heidehöhe, 201,4 m
- Bremen: Friedehorstpark, 32,5 m
- Hamburg: Hasselbrack, 116,2 m
- Hessen: Wasserkuppe, 950,2 m
- Mecklenburg-Vorpommern: Helpter Berg, 179,2 m
- Niedersachsen: Wurmberg, 971,2 m
- Nordrhein-Westfalen: Langenberg, 843,2 m
- Rheinland-Pfalz: Erbeskopf, 816,3 m
- Saarland: Dollberg, 695,4 m
- Sachsen: Fichtelberg, 1214,8 m
- Sachsen-Anhalt: Brocken, 1141,1 m
- Schleswig-Holstein: Bungsberg, 168 m
- Thüringen: Grosser Beerberg, 982,9 m
